7 faktów medycznych o śmiechu: Czyli całkiem serio o wpływie dobrego humoru na zdrowie

Od dawna mówi się, że śmiech to najlepsze lekarstwo, a nowoczesne badania naukowe coraz częściej potwierdzają tę tezę. Śmiech nie tylko poprawia nasz nastrój, wywołuje też realne zmiany fizjologiczne w naszym organizmie, które mogą mieć wpływ na proces leczenia różnych chorób. Poniżej przedstawiamy 7 faktów medycznych, które warto poznać, aby do śmiechu podejść z należnym mu powagą i szacunkiem.

Co dzieje się w ludzkim organizmie podczas śmiechu?

Śmiech inicjuje liczne procesy fizyczne i biochemiczne w ludzkim ciele. Podczas śmiechu do płuc wprowadzana jest większa ilość powietrza, co poprawia wentylację i zwiększa poziom tlenu we krwi. Mięśnie, zwłaszcza te w okolicy brzucha, aktywnie się kurczą, a następnie rozluźniają, co może przyczynić się do redukcji stresu i napięcia. Śmiech stymuluje również wydzielanie endorfin, znanych jako hormony szczęścia, które mogą pomóc w złagodzeniu bólu i poprawie nastroju[1].

Po co ludziom śmiech?

Śmiech spełnia kilka ważnych funkcji. Jest naturalnym mechanizmem radzenia sobie ze stresem, pomagając obniżać poziom kortyzolu, hormonu stresu, w organizmie. Ponadto, może sprzyjać budowaniu więzi społecznych, ponieważ ludzie, którzy śmieją się razem, mogą czuć się bardziej związani i współczujący wobec siebie[2].

Gelotologia – nauka o śmiechu

Gelotologia to dziedzina, która bada śmiech oraz jego efekty na ciało i umysł. Gelotolodzy badają, jak śmiech może wpływać na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne, analizując m.in. jego zdolność do zmniejszania stresu, poprawy odporności, a nawet przyczyniania się do dłuższego życia[3].

Terapia śmiechem w medycynie

Badania wykazały, że terapia śmiechem może przynieść korzyści w leczeniu różnych schorzeń, w tym depresji, lęku, a nawet chorób serca. Regularny, serdeczny śmiech może obniżać ciśnienie krwi, poprawiać funkcjonowanie układu odpornościowego i zwiększać poziom dobrego cholesterolu HDL[4].

Doktorzy Clown i ich rola w terapii

Pobyt w szpitalu, oczekiwanie na zabieg chirurgiczny, a także sama choroba są znaczącym stresem, szczególnie dla dzieci, dla których wiele przykrych doznań pozostaje niezrozumiałymi. Właśnie tu z pomocą przychodzą “doktorzy klownowie”, których działalność w Polsce rozwija się od 1999 roku, kiedy powstała Fundacja Dr Clown. Dzięki ich zaangażowaniu, chorym dzieciom w szpitalach i placówkach specjalnych udaje się zapewnić momenty radości i uśmiechu, co ma ogromny wpływ na ich samopoczucie. Założona w Stanach Zjednoczonych w 1986 roku przez zawodowego klowna Michaela Christensena inicjatywa, z czasem przekształciła się w międzynarodowy ruch, w ramach którego działają zespoły “doktorów klownów”. W Europie wspiera ich European Federation of Hospital Clown Organizations (EFHCO), założona w 2011 roku. Badania naukowe potwierdzają skuteczność tych działań w łagodzeniu lęku i bólu u dzieci. Spotkania z klownami pomagają oderwać myśli od spraw medycznych, przynosząc ulgę fizjologiczną (uwalnianie endorfin, zmniejszenie odczuwania bólu), emocjonalną (pozytywne myślenie, opanowanie lęku), a także społeczną (poczucie współdziałania dziecka i klowna). Działania te mają na celu nie tylko dostarczenie chwilowej ulgi, ale również wspieranie długoterminowego dobrostanu psychicznego dzieci, ucząc je, jak radzić sobie ze stresem i lękiem w trudnych sytuacjach życiowych[5].

Czy śmiech jest zaraźliwy?

Tak, śmiech jest z natury zaraźliwy. Mechanizm zaraźliwości śmiechu jest związany z neuronami lustrzanymi w mózgu, które aktywują się, gdy obserwujemy daną czynność, a następnie odtwarzają jej emocjonalny i fizyczny stan w naszym ciele. Badania neurologiczne wykazały, że samo słuchanie śmiechu może aktywować obszary mózgu odpowiedzialne za przygotowanie mięśni twarzy do uczestnictwa w śmiechu, co często prowadzi do tego, że sami zaczynamy się śmiać, nawet nie wiedząc dokładnie, dlaczego. Jest to fascynujący przykład zaraźliwości emocji i stanów psychicznych, który przyczynia się do budowania więzi społecznych i wspiera zdrowie psychiczne poprzez dzielenie się pozytywnymi emocjami[6].

Śmiech jako element profilaktyki zdrowotnej

Śmiech ma również znaczące miejsce w profilaktyce zdrowotnej. Poprzez obniżenie poziomu stresu, poprawę nastroju i wzmocnienie układu odpornościowego, regularny śmiech może przyczyniać się do ogólnej poprawy stanu zdrowia. Zdolność do śmiechu zwiększa tolerancję na ból, a jego pozytywny wpływ na relacje międzyludzkie sprawia, że jest to narzędzie, które warto wykorzystywać nie tylko w terapii, ale i w codziennym dążeniu do lepszego zdrowia i większego szczęścia.

Warto zauważyć, że farmaceuci, jako istotny element systemu opieki zdrowotnej, mogą odegrać kluczową rolę w promowaniu korzyści płynących ze śmiechu. Edukacja pacjentów na temat pozytywnych aspektów śmiechu, zarówno w kontekście fizycznym, jak i psychicznym, może przyczynić się do bardziej kompleksowego podejścia do zdrowia i leczenia.

Podsumowanie

Śmiech, choć często traktowany lekko i z przymrużeniem oka, w rzeczywistości kryje w sobie potężną moc zdrowotną. Od fizjologicznych procesów w naszym ciele, poprzez psychologiczne korzyści, aż po znaczące miejsce w terapii różnych schorzeń, śmiech stanowi nieodłączny element ludzkiego zdrowia i dobrego samopoczucia. Farmaceuci, posiadając wiedzę na temat tych korzyści, mogą przyczynić się do szerzenia pozytywnego przekazu o śmiechu, czyniąc go ważnym elementem profilaktyki i terapii.

Działalność “doktorów klownów” w Polsce i na świecie, badania potwierdzające skuteczność terapii śmiechem, a także zrozumienie mechanizmów, przez które śmiech wpływa na nasze zdrowie, wszystko to składa się na obraz śmiechu jako ważnego, choć często niedocenianego, narzędzia w medycynie.

Przypisy:

1. Bennett, M. P., Zeller, J. M., Rosenberg, L., & McCann, J. (2003). The effect of mirthful laughter on stress and natural killer cell activity. Alternative Therapies in Health and Medicine, 9(2), 38-45. [Dostęp: 24.03.2023]
2. Martin, R. A. (2001). Humor, laughter, and physical health: Methodological issues and research findings. Psychological Bulletin, 127(4), 504-519. [Dostęp: 24.03.2023]
3. Ruch, W., & Hofmann, J. (2012). A temperament approach to humor. In P. A. Wilson (Ed.), Humor and health promotion (pp. 79-112). Nova Science. [Dostęp: 24.03.2023]
4. EFHCO – European Federation of Hospital Clown Organizations. (n.d.). About Us. [Dostęp: 24.03.2023, na stronie EFHCO]
5. Fundacja Dr Clown. (n.d.). O nas. [Dostęp: 24.03.2023, na stronie Fundacji Dr Clown]
6. Provine, R. R. (2000). The Science of Laughter. Psychology Today. [Dostęp: 24.03.2023]