Zaloguj się
18.12.2025 | 5 min czytania
W okresie świątecznym pacjenci często zgłaszają dolegliwości wynikające z przejedzenia lub spożycia ciężkostrawnych potraw — wzdęcia, „bulgotanie”, ból brzucha. Rola farmaceuty polega na udzieleniu doraźnej pomocy w trawieniu oraz ocenie ryzyka schorzeń wątroby wymagających dalszej diagnostyki [1,2].
Niestrawność (dyspepsja) to zespół dolegliwości wynikających z zaburzeń funkcjonowania układu pokarmowego [1].
Do typowych dolegliwości trawiennych należą [1,3,4,5,6]:
Część tych problemów wiąże się z zaburzeniami wydzielania lub odpływu żółci [5,6,7] i może wtórnie współwystępować z zaparciami [5].
Warto pamiętać, że łagodne dolegliwości i wczesne stadia chorób wątroby często przebiegają bezobjawowo — stłuszczeniowa choroba wątroby (alkoholowa i niealkoholowa) może nie dawać wyraźnych objawów [3]. W miarę postępu choroby mogą pojawić się m.in.:
W łagodnych dolegliwościach trawiennych związanych z przejedzeniem oraz utrudnionym odpływem żółci zastosowanie znajdują surowce roślinne o udokumentowanym działaniu wspierającym procesy trawienne.
Wyciągi z liści i ziela karczocha są tradycyjnie stosowane jako wsparcie funkcji wątroby oraz w łagodnych zaburzeniach trawienia [5,6,7]. Wykazują działanie przeciwutleniające, hepatoprotekcyjne oraz żółciotwórcze i żółciopędne [1,2,5,6,9], m.in. dzięki obecności cynaryny, która wspiera:
Wyciągi z mięty działają żółciopędnie i rozkurczająco, co przynosi ulgę przy wzdęciach i bólach brzucha [1,10]. Zwiększają wydzielanie soku żołądkowego i wspierają czynność wątroby [1].
Jako zioło wiatropędne mięta zmniejsza gazy i uczucie dyskomfortu [1]. Jest również stosowana w mieszankach dla pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS), ponieważ łagodzi bóle kurczowe, uczucie pełności oraz wzdęcia [10].
Wykazuje działanie żółciotwórcze i żółciopędne, usprawnia odpływ żółci oraz działa rozkurczająco, co ułatwia trawienie — szczególnie tłustych potraw [1,2,7,9,10].
Ma właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne, które decydują o jej zastosowaniu zarówno doraźnym, jak i w dłuższym wsparciu funkcji wątroby [2,7,9].
Zwiększa wydzielanie śliny, żółci oraz soku żołądkowego i trzustkowego, wspierając procesy trawienne. Kłącze imbiru jest tradycyjnie stosowane ze względu na swoje właściwości wspomagające trawienie oraz działanie przeciwwymiotne [1]. Działa również wiatropędnie, przyspiesza opróżnianie żołądka i zmniejsza wzdęcia [10].
Jeżeli dolegliwości trwają dłużej lub towarzyszą im czynniki ryzyka chorób przewlekłych, wsparcie ze strony farmaceuty może obejmować także rekomendację dłuższej suplementacji składników o potwierdzonym działaniu hepatoprotekcyjnym. W większości substancje te nie działają doraźnie, lecz wspomagają regenerację i ochronę hepatocytów.
Wyciągi z ostropestu plamistego zawierają sylimarynę – kompleks flawonolignanów o silnym działaniu hepatoprotekcyjnym. Sylimaryna stabilizuje błony komórkowe hepatocytów i ogranicza przenikanie toksyn, wykazuje działanie przeciwzapalne oraz właściwości antyoksydacyjne, m.in. poprzez wpływ na metabolizm glutationu [1,2,6,8,9,11].
Preparaty z ostropestu stosowane są wspomagająco w przewlekłych chorobach zapalnych wątroby, marskości i stłuszczeniu, a także w okresie rekonwalescencji. Mogą dodatkowo łagodzić objawy zaburzeń trawiennych, takie jak uczucie pełności czy niestrawność przy dłuższym stosowaniu, pod warunkiem wcześniejszego wykluczenia poważniejszych schorzeń przez lekarza [6].
Sylimaryna wykazała również potencjał w poprawie parametrów czynności wątroby u pacjentów z alkoholową chorobą wątroby (ALD) oraz NAFLD/NASH, prowadząc m.in. do obniżenia aktywności ALT i AST. W badaniach klinicznych oceniających działanie sylimaryny stosowano zazwyczaj kilkutygodniowe lub kilkumiesięczne schematy suplementacji [11].
Stanowią podstawowe elementy strukturalne błon hepatocytów i odpowiadają za ich stabilność oraz integralność [9]. Wbudowując się w błony komórkowe, działają ochronnie i regeneracyjnie, zwiększając odporność hepatocytów na działanie czynników toksycznych [3,9]. Suplementacja fosfolipidów może wspierać procesy naprawcze w komórkach wątroby oraz stabilizować ich błony, co przekłada się na efekt hepatoprotekcyjny [3,9].
Znaczenie ma również L-asparaginian L-ornityny, który znajduje zastosowanie w długotrwałej terapii przewlekłych chorób wątroby, takich jak zapalenie wątroby, marskość, uszkodzenia toksyczne wątroby czy choroby o podłożu wirusowym [3,12]. Substancja ta może być stosowana jako leczenie pomocnicze w zaburzeniach czynności wątroby różnego pochodzenia [3].
Piśmiennictwo:
Praktyka apteczna
Jakie badania diagnostyczne mogą być wykonywane przez farmaceutę w aptece?Wprowadzenie możliwości wykonywania wybranych badań diagnostycznych przez...
Praktyka apteczna
Ibuprofen – czy wiesz już o nim wszystko?Ibuprofen to dziś najczęściej stosowany na świecie lek przeciwbólowy i...
Praktyka apteczna
Świąd i alergia – szybkie interwencje w aptece: na co zwrócić uwagę, aby skutecznie pomóc pacjentowiŚwiąd to jedno z najbardziej dokuczliwych doznań skórnych, definiowane jako...
Praktyka apteczna
Streptococcus salivarius K12 – wybór ma znaczenieJako farmaceuci często słyszymy opowieści o tym jak osłabiona odporność...
REKLAMA
Materiały i treści opublikowane na stronie, jak również jej projekt graficzny jako całość, podlega ochronie prawnej, w tym na mocy przepisów prawa autorskiego, prawa własności przemysłowej oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zabronione jest powielanie lub wykorzystywanie w inny sposób jakichkolwiek materiałów i treści w całości jak i w części bez pisemnej zgody administratora strony wskazanego w nocie prawnej. Zamieszczanie linków do strony lub do treści w niej zawartych jest dopuszczalne tylko do celów prywatnych, niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
