Ibuprofen – czy wiesz już o nim wszystko?

Ibuprofen to dziś najczęściej stosowany na świecie lek przeciwbólowy i przeciwzapalny, od 1977 roku obecny na Liście Leków Podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia (ang. WHO Model List of Essential Medicines). Przeczytaj artykuł i przekonaj się, czy wiesz o nim już wszystko.

Krótka historia ibuprofenu

Historia ibuprofenu rozpoczęła się w laboratoriach firmy Boots w Wielkiej Brytanii, gdzie w 1961 roku chemik – doktor John Nicholson po raz pierwszy zsyntetyzował ibuprofen, zaś badaniami jego właściwości farmakologicznych zajmował się doktor Stewart Adams. Efekty ich pracy stały się „namacalne” w 1969 roku, kiedy ibuprofen został dopuszczony do obrotu jako lek dostępny na receptę, wskazany w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. Dobra tolerancja oraz korzystny profil bezpieczeństwa ibuprofenu sprawiły, że kilkanaście lat później, bo już w 1983 roku, ibuprofen stał się lekiem OTC (ang. over the counter).^1,2

Dawka dobowa – klucz do bezpieczeństwa?

Dawka dobowa ibuprofenu stosowana u pacjentów powyżej 12 lat bez konsultacji z lekarzem nie powinna przekraczać 1200 mg. Warto jednak pamiętać, że lek może być stosowany w wyższych dawkach z zalecenia lekarza, np. w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów, czy reumatoidalnego zapalenia stawów, gdzie maksymalna dawka dobowa wynosi 2400-3200 mg. Z tego względu profil bezpieczeństwa ibuprofenu jest często rozpatrywany oddzielnie – dla niskich dawek dobowych ≤1200 mg/dobę oraz wysokich dawek dobowych >1200 mg/dobę.¹

Doyle i wsp. oceniali częstość występowania działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego podczas stosowania ibuprofenu (w dawce dobowej ≤1200 mg) lub placebo przez 10 dni u ponad 1200 pacjentów. Pomiędzy grupami nie wykazano różnic, co świadczy o dużym bezpieczeństwie ibuprofenu stosowanego doraźnie oraz w niskich dawkach dobowych.³  W badaniu PAIN (The Paracetamol, Aspirin, and Ibuprofen New Tolerability), w którym wzięło udział niemal 9 tysięcy pacjentów (N=8 677) oceniano częstość występowania działań niepożądanych w trakcie stosowania trzech popularnych, dostępnych bez recepty leków przeciwbólowych. Wszystkie leki były stosowane przez pacjentów samodzielnie, w ramach leczenia bólu ostrego i w dawkach dobowych, które mogą być stosowane bez konsultacji z lekarzem – ibuprofen ≤1200 mg/dobę, paracetamol ≤3000 mg/dobę, kwas acetylosalicylowy ≤3000 mg/dobę. W badaniu wykazano, że stosowanie niskich dawek dobowych ibuprofenu nie różni się pod względem częstości występowania działań niepożądanych (w tym tych ze strony przewodu pokarmowego) od paracetamolu i jest związane z mniejszą liczbą działań niepożądanych w porównaniu do stosowania kwasu acetylosalicylowego.⁴

Kiedy sięgnąć po wyższe dawki jednorazowe ibuprofenu?

              Popularność ibuprofenu sprawiła, że obecnie na aptecznych półkach lek ten występuje nie tylko w wielu postaciach farmaceutycznych, ale i dawkach, w tym w maksymalnej, jednorazowej dawce ibuprofenu dostępnej bez recepty – 600 mg. Warto jednak zwrócić uwagę, że niezależnie od dawki jednorazowej zawartej w kapsułce, czy tabletce, dobowa dawka maksymalna pozostaje bez zmian i wynosi 1200 mg, co jak wcześniej wskazano – ma swoje uzasadnienie w danych dotyczących bezpieczeństwa ibuprofenu. Kiedy więc powinniśmy sięgnąć po dawkę 600 mg? Leki zawierające 600 mg ibuprofenu stosowane są doraźnie u pacjentów z ostrym bólem, u których dawka 400 mg nie jest skuteczna. Ponadto jednorazowe, wysokie dawki ibuprofenu zalecane są w leczeniu napadów migreny (rekomendowane są dawki jednorazowe 600-800 mg)⁵ lub przy bolesnym miesiączkowaniu (zazwyczaj stosuje się jednorazowo 600 mg).⁶

1. Rainsford KD. Ibuprofen: Pharmacology, Therapeutics and Side Effects. Springer Basel, 2012.
2. WHO Model List of Essential Medicines – 23^rd list, 2023.
3. Doyle G, Furey S, Berlin R, Cooper S, Jayawardena S, Ashraf E, Baird L. Gastrointestinal safety and tolerance of ibuprofen at maximum over-the-counter dose. Aliment Pharmacol Ther. 1999 Jul;13(7):897-906.
4. Moore N, Pollack C, Butkerait P. Adverse drug reactions and drug-drug interactions with over-the-counter NSAIDs. Ther Clin Risk Manag. 2015 Jul 15;11:1061-75.
5. http://www.ptbg.pl/ptbg.php?opc=LC (data dostępu 28.02.24)
6. Fuchs A. et al.: Leczenie bolesnego miesiączkowania. Ginekologia po Dyplomie 4/2021.

Więcej informacji na temat leczenia bólu znajdziesz w serwisie HASCO-LEK -> www.ekspertodbolu.pl