Stres związany z adaptacją przedszkolną – jak może pomóc farmaceuta?

Dziecko w wieku 3 lat rozpoczyna zwykle swoją przygodę z przedszkolem. Jest to kamień milowy w jego rozwoju emocjonalnym, społecznym i poznawczym. Jest to dla dziecka okres dużych zmian, które mogą powodować trudności adaptacyjne. Jak farmaceuta może pomóc w przypadku stresu przedszkolnego związanego z adaptacją?

Dlaczego adaptacja przedszkolna jest ważna?

Zadaniem przedszkola jest przygotowanie dzieci do nauki szkolnej oraz wspieranie ich rozwoju. Przystosowanie do całkiem nowego środowiska jest dla dziecka wyzwaniem i zależy w dużym stopniu od jego cech indywidualnych, poziomu rozwoju psychicznego i ruchowego [1]. W przystosowaniu do rzeczywistości przedszkolnej chodzi nie tylko o komfort psychiczny dziecka, ale również naukę radzenia sobie z trudnościami, umiejętność znoszenia ograniczeń i zmiany standardów zaspakajania swoich potrzeb. Proces adaptacji ma duży wpływ na dalsze funkcjonowanie w placówce. Nieprzystosowanie się do nowych warunków utrudnia dziecku aktywne uczestnictwo w życiu przedszkola. Co więcej, wczesne doświadczenia społeczne dziecka ulegają utrwaleniu i generalizacji, przez co wpływają na jego zachowanie w dorosłym życiu. Dlatego okres adaptacji do przedszkola jest czasem, w którym dziecko powinno być objęte szczególną troską, a występujące trudności nie powinny być bagatelizowane [2].

Czynniki wpływające na proces adaptacji przedszkolnej

Proces adaptacji przedszkolnej dziecka jest bardzo złożony. Wpływa na niego wiele czynników, które leżą zarówno po stronie dziecka, jak i środowiska zewnętrznego – rodziny i placówki przedszkolnej.

Czynniki wewnętrzne wpływające na proces adaptacji przedszkolnej:

• poziom rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka;
• wcześniejsze doświadczenia dziecka;
• model przywiązania do rodzica;
• lęki dziecięce, w tym lęk separacyjny.

Czynniki rodzinne:

• postawy rodzicielskie;
• sposób przygotowania dziecka do podjęcia przez nie nowej roli;
• uczestnictwo rodzica w procesie adaptacji w placówce przedszkolnej;
• komunikacja rodzic – placówka przedszkolna.

Czynniki związane z funkcjonowaniem przedszkola:

• organizacja procesu adaptacyjnego w placówce;
• komunikacja rodzic – placówka przedszkolna;
• kwalifikacje kadry pedagogicznej.

Pomyślny przebieg adaptacji dziecka do roli przedszkolaka uwarunkowany jest zarówno wsparciem ze strony rodziny, jak i środowiska przedszkolnego [3].

Objawy problemów z adaptacją przedszkolną

Problemy z adaptacją do środowiska przedszkolnego mogą powodować zaburzenia w zachowaniu dziecka. Niektóre dzieci są nadmiernie spokojne, wycofane, inne zachowują się agresywnie. Główną przyczynę zaburzeń upatruje się w lęku – silnym napięciu, któremu towarzyszy, bezradność i brak poczucia bezpieczeństwa. W przypadku nasilonego lęku u dziecka mogą pojawić się bóle brzucha, głowy, nudności, a nawet wymioty. Czasem dochodzą do tego lęki nocne, mimowolne moczenie się, zaburzenia łaknienia, nerwicowy brak apetytu czy jąkanie. Niektóre dzieci stają się nadpobudliwe, łatwo wybuchają złością, płaczem. Może dojść także do zahamowania psychoruchowego – dziecko wykazuje lęk przed otoczeniem i zmniejsza swoją aktywność. Często występującym zaburzeniem zachowania związanym z trudnościami adaptacyjnym jest agresja. Dziecko agresywne wszczyna konflikty, przezywa kolegów, narzuca im swoje zasady, niszczy przedmioty. Należy jednak pamiętać o tym, że celem zachowań agresywnych wśród dzieci jest chęć zwrócenia na siebie uwagi dorosłych.

Wszystkie zaburzenia pojawiające się u dzieci w trakcie adaptacji do środowiska przedszkolnego mogą mieć poważne konsekwencje dla ich dalszego rozwoju. Dlatego należy bacznie obserwować dzieci
i właściwie reagować na ich zachowania [1].

Dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej w przedszkolu

Dzięki prawidłowej integracji sensorycznej wrażeń zmysłowych we właściwy sposób interpretujemy informacje napływające ze świata zewnętrznego. Jeżeli interpretacja nie przebiega prawidłowo mamy do czynienia z zaburzeniami integracji sensorycznej. Mają one wpływ na uczenie się, samodzielność, rozwój społeczny i funkcjonowanie w grupie [4]. Szacuje się, że nawet 16% dzieci w wieku przedszkolnym może mieć zaburzenia integracji sensorycznej. Wymagają one szczególnego podejścia [5]. Dzieci z obniżonym progiem pobudzenia sensorycznego cechują się dużą wrażliwością i występowaniem zaburzeń obronnych. Wymagają spokojnych, wyciszających zajęć w małych grupach. Z kolei dzieci z potrzebą poszukiwania wrażeń sensorycznych są nadreaktywne ruchowo. Potrzebują więc większej ilości zajęć ruchowych. Natomiast dzieci ze słabą rejestracją bodźców łatwo się nudzą i odchodzą od zajęć. Potrzebują sztywnych reguł i zasad [4].

Jak przygotować dziecko do pójścia do przedszkola?

Dziecko rozpoczynające edukację przedszkolną przeżywa stres związany z wieloma zmianami. Dlatego warto poradzić rodzicom, co mogą zrobić, aby je wspierać. Ważne jest, żeby:

• rozmawiać z dzieckiem o tym, że w przedszkolu będzie bez rodziców i mówić mu, że będą tam inne dorosłe osoby, które o nie zadbają;
• podkreślać pozytywne aspekty pobytu w przedszkolu (np. nowi koledzy, nowe zabawki, ciekawe zajęcia);
• przyzwyczajać dziecko już w domu do nowego rytmu dnia;
• przyzwyczajać dziecko do rozstania z najbliższymi przez pozostawianie go pod opieką innych dorosłych (np. dziadków, cioci);
• przyzwyczajać dziecko do przebywania w towarzystwie innych dzieci (np. na placu zabaw);
• uczyć dziecko samoobsługi (w toalecie, podczas jedzenia, ubierania) i wyznaczać mu jego obowiązki w domu;
• stwarzać dziecku przestrzeń do podejmowania prób samodzielnego rozwiązywania problemów;
• pozwalać dziecku uczestniczyć w przygotowaniu wyprawki do przedszkola;
• korzystać z zajęć adaptacyjnych, które oferuje przedszkole;
• w początkowym okresie pobytu dziecka w przedszkolu odbierać je wcześniej;
• rozmawiać z dzieckiem o tym, co robiło w przedszkolu, co ciekawego się wydarzyło;
• uświadamiać dziecku, że chodzenie do przedszkola jest czymś naturalnym;
• nie straszyć dziecka przedszkolem i nie okazywać mu własnych lęków [1,2].

Co może doradzić farmaceuta?

Poza szeroko rozumianą poradą farmaceutyczną dotyczącą postępowania niefarmakologicznego, wspomagająco w stanach niepokoju, trudnościach w zasypianiu, zaburzeniach snu, dzieciom powyżej 1. roku życia można polecić produkt homeopatyczny Sedalia. Lek Sedalia charakteryzuje się:

• wygodnym, niezależnym od masy ciała dziecka, dawkowaniem;
• brakiem wpływu na koncentrację u dziecka;
• brakiem znanych działań niepożądanych;
• brakiem interakcji z innymi lekami [6].

Sprawdź swoją wiedzę na temat leku Sedalia i weź udział w quizie z nagrodą! Przejdź do quizu

Piśmiennictwo:

1. Borycka K., Problem przystosowania dziecka do warunków środowiska przedszkolnego, Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna Vol. 8 1 (15)/2020.
2. Duraj Dominika. (2017). Jak pomóc dziecku stać się przedszkolakiem : proces adaptacji do środowiska przedszkolnego. W: U. Szuścik, R. Raszka (red.), “Innowacyjność w praktyce pedagogicznej. T.1, Teoria i praktyka” (S. 142-155). Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
3. Gierszewska A., Adaptacja dziecka do przedszkola – wyniki badań przeprowadzonych w Polsce i Niemczech w 2014 roku, Przegląd Pedagogiczny, 2018, Numer 1 [22].
4. Gumulak M., Dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej w przedszkolu, Studia Paedagogica 13 (2020).
5. Kulpińska S., Funkcjonowanie dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego we współczesnym przedszkolu i szkole, Pedagogika Społeczna Nr 3 (77), Rok XIX 2020.
6. Charakterystyka produktu leczniczego Sedalia® , data zatwierdzenia 2023.03.16.