15.10.2024 | 4 min czytania
Ciąża to wyjątkowy okres w życiu każdej kobiety, który wiąże się z wieloma zmianami fizjologicznymi. Wzrost poziomu hormonów, takich jak estrogen i progesteron, może prowadzić do różnych problemów dermatologicznych w tym trądziku, przebarwień, czy nadmiernego wzrostu owłosienia. W tym kontekście farmaceuci odgrywają kluczową rolę w edukacji pacjentek oraz doradzaniu im w zakresie odpowiednich metod pielęgnacji skóry, które będą zarówno skuteczne, jak i bezpieczne dla rozwijającego się płodu.
Ciąża to okres, w którym aż 90% kobiet doświadcza różnych zmian skórnych. Zmiany te są ściśle związane ze zmianami hormonalnymi, a także z adaptacjami immunologicznymi oraz metabolicznymi, które zachodzą w organizmie w trakcie ciąży. Do najczęstszych problemów skórnych należy hiperpigmentacja, która dotyka nawet 90% ciężarnych, oraz ostuda, występująca u 70% kobiet. Oprócz zmian w pigmentacji mogą pojawić się także zmiany naczyniowe, rozstępy oraz trądzik, co w znacznym stopniu wpływa na samopoczucie i pewność siebie ciężarnych. W związku z tym odpowiedni dobór produktów do pielęgnacji skóry, zwłaszcza tych o dobrym profilu bezpieczeństwa pełni kluczową funkcję [1]. W przypadku wystąpienia świądu lub innych niepokojących objawów niezbędna jest dokładna diagnostyka różnicowa, aby wykluczyć poważniejsze schorzenia. Pamiętajmy, że ciąża sama w sobie nie zwiększa ryzyka wystąpienia chorób skóry, dlatego wszelkie zmiany wymagają indywidualnej oceny i podejścia [2].
Przebarwienia skóry, takie jak hiperpigmentacja i ostuda (melasma) są powszechnym zjawiskiem w czasie ciąży. Podczas standardowej farmakoterapii zaleca się hydrochinon, jednak ze względu na wysoką absorpcję systemową, jego stosowanie w tym okresie budzi pewne kontrowersje. Badania na zwierzętach wykazały, że dawka ≤ 300 mg/kg/dobę nie powoduje niepożądanych skutków w układzie rozrodczym, lecz hydrochinon został sklasyfikowany przez US FDA jako kategoria C, w związku z tym należy zachować ostrożność. W ciąży zaleca się wybieranie kwasu azelainowego, który jest klasyfikowany jako kategoria B, a jego miejscowe stosowanie prowadzi do minimalnej absorpcji ogólnoustrojowej (3-8%) [1].
Inne substancje stosowane w leczeniu hiperpigmentacji, takie jak arbutyna, charakteryzują się niską absorpcją systemową, jednak nie zostały zatwierdzone przez US FDA. Arbutyna, jako glikozydowa pochodna hydrochinonu, ma mniejszą toksyczność i uznawana jest za bezpieczną, ale wciąż potrzebne są dalsze badania [3-5]. Kwas retinowy jest klasyfikowany jako kategoria C, dlatego należy unikać jego stosowania w ciąży. Kwas alfa-hydroksylowy (AHA) uznawany jest za bezpieczny w stężeniu do 10% przy pH > 3,5, co czyni go dobrą alternatywą w pielęgnacji skóry w ciąży. Ochrona przeciwsłoneczna jest kluczowa w zapobieganiu dalszym przebarwieniom. Najlepszym wyborem są fizyczne filtry przeciwsłoneczne, takie jak tlenek tytanu i cynku, które są uważane za najbezpieczniejsze w użyciu podczas ciąży [1].
Trądzik pospolity, znany jako acne vulgaris, jest powszechnym problemem dermatologicznym, który dotyka wiele kobiet w ciąży. Miejscowe retinoidy, będące pochodnymi witaminy A, są stosowane w farmakoterapii trądziku od ponad 30 lat. Adapalen i tretinoina są klasyfikowane przez US FDA jako kategoria C, natomiast tazaroten jako kategoria X ze względu na doniesienia o embriopatii retinoidowej związanej z ich miejscowym stosowaniem. Zaleca się unikania stosowania miejscowych retinoidów w ciąży z powodu niepewnego bilansu ryzyka i korzyści [6.7].
W leczeniu trądziku zapalnego najczęściej przepisywane są antybiotyki miejscowe, takie jak erytromycyna i klindamycyna, które są klasyfikowane jako kategoria B, co oznacza, że nie zgłoszono działań teratogennych. Ich połączenie z nadtlenkiem benzoilu (BPO) zwiększa skuteczność leczenia i redukuje oporność bakterii. Choć BPO jest wchłaniane systemowo w około 5%, metabolizuje się całkowicie do kwasu benzoesowego, co sprawia, że jego stosowanie w ciąży jest uważane za bezpieczne [1,8].
Pielęgnacja przeciwstarzeniowa w czasie ciąży jest istotnym elementem dbania o skórę, a odpowiednie produkty mogą przynieść korzystne efekty. Wiele z nich zawiera przeciwutleniacze, takie jak witamina C, witamina E, kwas liponowy oraz ubichinon, które neutralizują reaktywne formy tlenu i wspierają homeostazę komórkową [9]. Witamina C, znana z właściwości rozjaśniających, nie tylko zwalcza rodniki nadtlenkowe, ale także stymuluje produkcję kolagenu, co ma kluczowe znaczenie dla jędrności skóry [10]. Witamina E, działając jako silny przeciwutleniacz, wspiera ochronę lipidów przed peroksydacją, a jej połączenie z ubichinonem dodatkowo wzmacnia efekt ochronny [11]. Kwas liponowy, stosowany jako środek peelingujący, pomaga redukować oznaki starzenia się skóry, stymulując fibroblasty [12].
Produkty zawierające kwas ferulowy i resweratrol, pochodzące z naturalnych źródeł, również wykazują korzystne działanie, szczególnie w ochronie przed promieniowaniem UV. Kwas ferulowy działa synergicznie z witaminą C, co zwiększa skuteczność ochrony fotoprotekcyjnej. Mimo że miejscowe stosowanie tych przeciwutleniaczy jest uznawane za bezpieczne dla kobiet w ciąży, doustny resweratrol może wpływać na rozwój płodu, co należy mieć na uwadze [13].
Piśmiennictwo:
Praktyka apteczna
Streptococcus salivarius K12 – wybór ma znaczenieJako farmaceuci często słyszymy opowieści o tym jak osłabiona odporność...
Praktyka apteczna
Ból endodontyczny – jak pomóc pacjentowi?Ból zęba, inaczej odontalgia, stanowi najpowszechniejszy rodzaj dolegliwości...
Praktyka apteczna
Substancje roślinne zwiększające libidoWspółczesny styl życia obciążony stresem oraz szybkim tempem pracy może...
Materiały i treści opublikowane na stronie, jak również jej projekt graficzny jako całość, podlega ochronie prawnej, w tym na mocy przepisów prawa autorskiego, prawa własności przemysłowej oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zabronione jest powielanie lub wykorzystywanie w inny sposób jakichkolwiek materiałów i treści w całości jak i w części bez pisemnej zgody administratora strony wskazanego w nocie prawnej. Zamieszczanie linków do strony lub do treści w niej zawartych jest dopuszczalne tylko do celów prywatnych, niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.