Jak farmaceuta może wspierać przyszłe mamy? Pielęgnacja skóry w ciąży

15.10.2024  |  4 min czytania

Dodaj do ulubionych

Ciąża to wyjątkowy okres w życiu każdej kobiety, który wiąże się z wieloma zmianami fizjologicznymi. Wzrost poziomu hormonów, takich jak estrogen i progesteron, może prowadzić do różnych problemów dermatologicznych w tym trądziku, przebarwień, czy nadmiernego wzrostu owłosienia. W tym kontekście farmaceuci odgrywają kluczową rolę w edukacji pacjentek oraz doradzaniu im w zakresie odpowiednich metod pielęgnacji skóry, które będą zarówno skuteczne, jak i bezpieczne dla rozwijającego się płodu.

Spis treści

  1. Zmiany skórne w ciąży
  2. Przebarwienia skóry w ciąży
  3. Ciąża a trądzik pospolity
  4. Pielęgnacja przeciwstarzeniowa w ciąży

Zmiany skórne w ciąży

Ciąża to okres, w którym aż 90% kobiet doświadcza różnych zmian skórnych. Zmiany te są ściśle związane ze zmianami hormonalnymi, a także z adaptacjami immunologicznymi oraz metabolicznymi, które zachodzą w organizmie w trakcie ciąży. Do najczęstszych problemów skórnych należy hiperpigmentacja, która dotyka nawet 90% ciężarnych, oraz ostuda, występująca u 70% kobiet. Oprócz zmian w pigmentacji mogą pojawić się także zmiany naczyniowe, rozstępy oraz trądzik, co w znacznym stopniu wpływa na samopoczucie i pewność siebie ciężarnych. W związku z tym odpowiedni dobór produktów do pielęgnacji skóry, zwłaszcza tych o dobrym profilu bezpieczeństwa pełni kluczową funkcję [1]. W przypadku wystąpienia świądu lub innych niepokojących objawów niezbędna jest dokładna diagnostyka różnicowa, aby wykluczyć poważniejsze schorzenia. Pamiętajmy, że ciąża sama w sobie nie zwiększa ryzyka wystąpienia chorób skóry, dlatego wszelkie zmiany wymagają indywidualnej oceny i podejścia [2].

Przebarwienia skóry w ciąży

Przebarwienia skóry, takie jak hiperpigmentacja i ostuda (melasma) są powszechnym zjawiskiem w czasie ciąży. Podczas standardowej farmakoterapii zaleca się hydrochinon, jednak ze względu na wysoką absorpcję systemową, jego stosowanie w tym okresie budzi pewne kontrowersje. Badania na zwierzętach wykazały, że dawka ≤ 300 mg/kg/dobę nie powoduje niepożądanych skutków w układzie rozrodczym, lecz hydrochinon został sklasyfikowany przez US FDA jako kategoria C, w związku z tym należy zachować ostrożność. W ciąży zaleca się wybieranie kwasu azelainowego, który jest klasyfikowany jako kategoria B, a jego miejscowe stosowanie prowadzi do minimalnej absorpcji ogólnoustrojowej (3-8%) [1].

Inne substancje stosowane w leczeniu hiperpigmentacji, takie jak arbutyna, charakteryzują się niską absorpcją systemową, jednak nie zostały zatwierdzone przez US FDA. Arbutyna, jako glikozydowa pochodna hydrochinonu, ma mniejszą toksyczność i uznawana jest za bezpieczną, ale wciąż potrzebne są dalsze badania [3-5]. Kwas retinowy jest klasyfikowany jako kategoria C, dlatego należy unikać jego stosowania w ciąży. Kwas alfa-hydroksylowy (AHA) uznawany jest za bezpieczny w stężeniu do 10% przy pH > 3,5, co czyni go dobrą alternatywą w pielęgnacji skóry w ciąży. Ochrona przeciwsłoneczna jest kluczowa w zapobieganiu dalszym przebarwieniom. Najlepszym wyborem są fizyczne filtry przeciwsłoneczne, takie jak tlenek tytanu i cynku, które są uważane za najbezpieczniejsze w użyciu podczas ciąży [1].

Ciąża a trądzik pospolity

Trądzik pospolity, znany jako acne vulgaris, jest powszechnym problemem dermatologicznym, który dotyka wiele kobiet w ciąży. Miejscowe retinoidy, będące pochodnymi witaminy A, są stosowane w farmakoterapii trądziku od ponad 30 lat. Adapalen i tretinoina są klasyfikowane przez US FDA jako kategoria C, natomiast tazaroten jako kategoria X ze względu na doniesienia o embriopatii retinoidowej związanej z ich miejscowym stosowaniem. Zaleca się unikania stosowania miejscowych retinoidów w ciąży z powodu niepewnego bilansu ryzyka i korzyści [6.7].

W leczeniu trądziku zapalnego najczęściej przepisywane są antybiotyki miejscowe, takie jak erytromycyna i klindamycyna, które są klasyfikowane jako kategoria B, co oznacza, że nie zgłoszono działań teratogennych. Ich połączenie z nadtlenkiem benzoilu (BPO) zwiększa skuteczność leczenia i redukuje oporność bakterii. Choć BPO jest wchłaniane systemowo w około 5%, metabolizuje się całkowicie do kwasu benzoesowego, co sprawia, że jego stosowanie w ciąży jest uważane za bezpieczne [1,8].

Pielęgnacja przeciwstarzeniowa w ciąży

Pielęgnacja przeciwstarzeniowa w czasie ciąży jest istotnym elementem dbania o skórę, a odpowiednie produkty mogą przynieść korzystne efekty. Wiele z nich zawiera przeciwutleniacze, takie jak witamina C, witamina E, kwas liponowy oraz ubichinon, które neutralizują reaktywne formy tlenu i wspierają homeostazę komórkową [9]. Witamina C, znana z właściwości rozjaśniających, nie tylko zwalcza rodniki nadtlenkowe, ale także stymuluje produkcję kolagenu, co ma kluczowe znaczenie dla jędrności skóry [10]. Witamina E, działając jako silny przeciwutleniacz, wspiera ochronę lipidów przed peroksydacją, a jej połączenie z ubichinonem dodatkowo wzmacnia efekt ochronny [11]. Kwas liponowy, stosowany jako środek peelingujący, pomaga redukować oznaki starzenia się skóry, stymulując fibroblasty [12].

Produkty zawierające kwas ferulowy i resweratrol, pochodzące z naturalnych źródeł, również wykazują korzystne działanie, szczególnie w ochronie przed promieniowaniem UV. Kwas ferulowy działa synergicznie z witaminą C, co zwiększa skuteczność ochrony fotoprotekcyjnej. Mimo że miejscowe stosowanie tych przeciwutleniaczy jest uznawane za bezpieczne dla kobiet w ciąży, doustny resweratrol może wpływać na rozwój płodu, co należy mieć na uwadze [13].  

Piśmiennictwo:

  1. Putra IB, Jusuf NK, Dewi NK. Skin Changes and Safety Profile of Topical Products During Pregnancy. J Clin Aesthet Dermatol. 2022 Feb;15(2):49-57. PMID: 35309882; PMCID: PMC8884185.
  2. Maciejewska J, Zmiany skórne w ciąży, Medycyna praktyczna (06)2017.
  3. CCS (Scientific Committee on Consumer Safety), Opinion on α- arbutin, 27 May 2015, SCCS/1552/15.
  4. Nohynek GJ, Kirkland D, Marzin D, Toutain H, Leclerc-Ribaud C, Jinnai H. An assessment of the genotoxicity and human health risk of topical use of kojic acid [5-hydroxy-2-(hydroxy- methyl)-4H-pyran-4-one. Food Chem Toxicol. 2004;42(1):93–105.
  5. Burnett CL, Bergfeld WF, Belsito DV, Hill RA, Klassen CD, Liebler DC et al. Final report of the safety assessment of kojic acid as used in cosmetics. International Journal of Toxicology. 2010;29(Supplemet 4):244S–273S.
  6. Sulik KK, Dehart DB, Rogers JM, Chernoff N. Teratogenicity of low doses of all-trans retinoic acid in presomite mouse embryos. Teratology. 1995;51:398–403.
  7. Menter A. Pharmacokinetics and safety of tazarotene. J Am Acad Dermatol. 2000;43:31–5.
  8. Wolverton SE, editor. Philadelphia: Saunders; 2012. Comprehensive dermatologic drug therapy, 3rd ed.
  9. McCook J. Topical Products for the Aging Face. Clin Plast Surg. 2016;43:597–604.
  10. Bruce S. Cosmeceuticals for the attenuation of extrinsic and intrinsic dermal aging. J Drugs Dermatol. 2008;7:17–22.
  11. European Commission, Directorate-General Joint Research Centre, Institute of Health and Consumer Protection, European Chemicals Bureau. European Union risk assessment report. Hydrogen peroxide. Luxembourg, Belgium: Office for Official Publications of the European Communities; 2003. Available from. accessed on 10 Januari 2019.
  12. Ganesan P, Choi D. Current application of phytocompound-based nanocosmeceuticals for beauty and skin therapy. Int J Nanomedicine. 2016;11:1987–2007.
  13. Maluf DF, Roters F, Silva LCF. Current cosmetic treatments in pregnancy. International Journal of Medical and Health Sciences. 2017;11(3):100–6.

Więcej z tej kategorii

Praktyka apteczna

Streptococcus salivarius K12 – wybór ma znaczenie

Jako farmaceuci często słyszymy opowieści o tym jak osłabiona odporność...

Artykuł
/ materiał sponsorowany

Praktyka apteczna

Ból endodontyczny – jak pomóc pacjentowi?

Ból zęba, inaczej odontalgia, stanowi najpowszechniejszy rodzaj dolegliwości...

Artykuł

Praktyka apteczna

Substancje roślinne zwiększające libido

Współczesny styl życia obciążony stresem oraz szybkim tempem pracy może...

Artykuł

Materiały i treści opublikowane na stronie, jak również jej projekt graficzny jako całość, podlega ochronie prawnej, w tym na mocy przepisów prawa autorskiego, prawa własności przemysłowej oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zabronione jest powielanie lub wykorzystywanie w inny sposób jakichkolwiek materiałów i treści w całości jak i w części bez pisemnej zgody administratora strony wskazanego w nocie prawnej. Zamieszczanie linków do strony lub do treści w niej zawartych jest dopuszczalne tylko do celów prywatnych, niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.