Terapia dźwiękiem w praktyce, czyli o niezwykłym wpływie muzyki na nasze zdrowie i samopoczucie

Muzyka towarzyszy nam od zarania dziejów, przenikając każdy aspekt naszego życia – od radosnych uroczystości po chwile refleksji. Ale czy kiedykolwiek zastanawialiście się, jak głęboko muzyka może wpływać na nasze zdrowie i samopoczucie?

Muzykoterapia – chociaż coraz lepiej znana, dostępna w szpitalach czy w instytucjach wspierających osoby z różnorakimi problemami, prowadzona w ramach prywatnych zajęć indywidualnych lub grupowych – nadal pozostaje odrobinę tajemnicza. Czym właściwie jest? Na czym polega i dla kogo może być przydatna? Co ma wspólnego z „leczeniem dźwiękiem” i czy słuchanie ulubionych piosenek to już muzykoterapia?

Metody muzykoterapii

Muzykoterapia to ustrukturyzowana forma pracy terapeutycznej, proces, w którym muzyka stanowi narzędzie terapeuty do osiągania określonych celów. W trakcie sesji wykorzystuje się utwory muzyczne, ale także pojedyncze ich elementy takie, jak grany rytm, śpiewana melodia czy też wspierająca ruch głośność muzyki. W trakcie zajęć muzykoterapeutycznych istotne jest doświadczanie muzyki w możliwie jak najbardziej różnorodny sposób. Dlatego też, chociaż istnieją metody opierające się na słuchaniu i odbiorze muzyki (nazywane muzykoterapią receptywną), to jednak obecnie zdecydowanie częściej stosowana jest muzykoterapia aktywna. W jej trakcie uczestnicy biorą czynny udział w procesie tworzenia i wykonywania muzyki: grają na prostych instrumentach, improwizują ruchowo, śpiewają lub tańczą.

Szerokie zastosowanie muzykoterapii

Wszystko to ma na celu wspomaganie funkcjonowania osób biorących udział w muzykoterapii. Pole zastosowania tej formy terapii jest bardzo szerokie, różni są też jej odbiorcy. Począwszy od dzieci, nawet już na oddziałach neonatologicznych, u których muzykoterapia może być sposobem na regulację oddechu i wspieranie rozwoju podstawowych odruchów, poprzez kilkuletnie dzieci u których będzie ona stymulowała kreatywność, przyczyniała się do bardziej harmonijnego rozwoju psychofizycznego i emocjonalnego oraz tworzenia relacji społecznych, aż po osoby w wieku podeszłym, u których ćwiczenia z  zastosowaniem muzyki w istotny sposób wspierają funkcje poznawcze takie jak pamięć czy uwaga.

Muzykoterapia bardzo często stosowana jest u osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, neuroatypowych (ze spektrum ADHD lub autyzmu) czy osób z niepełnosprawnością intelektualną. Należy pamiętać, że praca muzykoterapeutyczna opiera się na procesie i relacji z terapeutą, w  którym muzyka jest jedynie jednym ze środków do osiągania pożądanych celów. Nie ma to nic wspólnego z tzw. „leczeniem muzyką” czy „dźwiękoterapią”, a liczne publikacje naukowe potwierdzają efektywność muzykoterapii jako jednej z form wsparcia.

Muzykoterapia dorosłych

A co dla dorosłych? Czy z jakichś elementów muzykoterapii można skorzystać samodzielnie? Muzykoterapia stanowi świetny sposób na relaksację i redukcję stresu. Doświadczany na co dzień stres i związane z nim napięcie psychofizyczne mogą pociągać za sobą niezwykle szkodliwe skutki – zarówno psychologiczne, jak i somatyczne. Pozytywne emocje pojawiające się podczas słuchania muzyki i odpowiednio dobrane utwory o charakterze relaksacyjnym przyczyniają się do spadku poziomu stresu – nie tylko odczuwanego subiektywnie, ale również w aspekcie fizjologicznym, związanym z poziomami kortyzolu i DHEA-S.

Jak farmaceuta może wykorzystać muzykoterapię?

Jak przygotować dla siebie prostą i efektywną playlistę na „trudne chwile”, która pomoże nieco się wyciszyć i doświadczyć przyjemnych emocji po stresującym dyżurze w aptece? Wystarczy kilka prostych kroków:

• Znajdź 4-5 utworów, które lubisz lub z którymi wiążą się pozytywne wspomnienia. Niech będzie to Twój osobisty wybór – utwory „relaksacyjne” dostępne w Internecie nie zawsze są dla nas przyjemne;
• Postaraj się dobrać utwory bez dużych zmian głośności, tempa. Skorzystaj z utworów przewidywalnych;
• Jeśli to możliwe znajdź utwory instrumentalne – bez warstwy wokalnej;
• Spróbuj ułożyć je zaczynając od tych najbardziej aktywnych kończąc na tych najspokojniejszych, najbardziej wyciszających; a potem daj sobie po prostu czas, aby doświadczyć tej muzyki. Spróbuj przywołać związane z nią wspomnienia. Daj ponieść się skojarzeniom związanym z wybranymi utworami. Zatańcz… albo po prostu usiądź i posłuchaj ich z zamkniętymi oczami.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o metodach stosowanych w muzykoterapii i sposobach pracy w konkretnych przypadkach lub czego słuchać gdy emocje sięgają zenitu, śledź nasze kolejne artykuły na ten temat.