Asortyment apteki – dozwolone i niedozwolone produkty

Apteki już dawno nie są placówkami, które koncentrują się jedynie na sprzedaży leków gotowych oraz sporządzaniu leków recepturowych. W części ekspedycyjnej dostępna jest szeroka gama preparatów z różnorodnych kategorii. Niekiedy generują one liczne kontrowersje. Na aptecznych półkach możemy bowiem znaleźć fluidy, pomadki, a nawet lakiery do paznokci. Czy jest w tej kwestii pełna dowolność? Przypomnijmy sobie jakie przepisy regulują te kwestie.

Asortyment apteki – regulacje prawne

Produkty lecznicze nie budzą tutaj oczywiście żadnych wątpliwości. Co jednak z innymi kategoriami asortymentu aptecznego? Co na to przepisy? Otóż w Polsce pozostałe rodzaje produktów, które mogą być sprzedawane w aptekach, są określone przez ustawę Prawo Farmaceutyczne. Zgodnie z art. 86 ust. 8 tego aktu prawnego:

„W aptekach ogólnodostępnych na wydzielonych stoiskach można sprzedawać produkty określone w art. 72 ust. 5 posiadające wymagane prawem atesty lub zezwolenia, pod warunkiem że ich przechowywanie i sprzedaż nie będą przeszkadzać podstawowej działalności apteki.”

W art. 72 wymienia się:

1) wyroby medyczne

2) środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego

2a) suplementy diety, w rozumieniu przepisów o bezpieczeństwie żywności i żywienia

3) produkty kosmetyczne w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczącego produktów kosmetycznych (wersja przekształcona) (Dz. Urz. UE L 342 z 22.12.2009, str. 59, z późn. zm.), z wyłączeniem produktów kosmetycznych przeznaczonych do perfumowania lub upiększania,

4) środki higieniczne

5) przedmioty do pielęgnacji niemowląt i chorych

6) środki spożywcze zawierające w swoim składzie farmakopealne naturalne składniki pochodzenia roślinnego

7) środki dezynfekcyjne stosowane w medycynie

8) produkty biobójcze służące do utrzymywania higieny człowieka oraz repelenty lub atraktanty służące w sposób bezpośredni lub pośredni do utrzymywania higieny człowieka [1].

Przepisy i najbardziej sporny asortyment apteki

Spośród wymienionych kategorii najwięcej emocji wzbudzają kosmetyki oraz niektóre środki spożywcze czy suplementy diety. Przyjrzyjmy się bliżej tym zagadnieniom. Apteki  od początku swojego istnienia prowadziły obrót kosmetykami. Historyczna Ustawa z dnia 10 października 1991 r. o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i Inspekcji Farmaceutycznej posługiwała się pojęciem środków kosmetyczno-medycznych [2, 3]. Zgodnie z obecnie obowiązującymi, wspomnianymi już przepisami, nie każdy kosmetyk może być przedmiotem obrotu w aptece – tego typu placówka może prowadzić obrót wyłącznie kosmetykami, które nie służą upiększaniu i perfumowaniu [2, 3]. Ten zapis jest kluczowy. Wynika z niego bowiem, że dopuszczalne są jedynie te kosmetyki, których wyłącznym lub podstawowym celem jest ochrona, pielęgnacja lub utrzymanie czystości ciała człowieka [2, 3].  A co z niektórymi środkami spożywczymi? Tu również na każdy przypadek należałoby spojrzeć bardzo indywidualnie (biorąc pod uwagę przytoczony cytat z ustawy i skład produktu).

Asortyment aptek – podzielone zdania

Zdania na temat takiego rozszerzania oferty aptecznej są podzielone. Jedni podkreślają, że sytuacja ekonomiczna aptek zmusza je do szukania nowych źródeł dochodu. Na drugim biegunie pojawiają się opinie, które zupełnie negują taki kierunek i upatrują przyszłości aptek w specjalistycznych usługach przez nie oferowanych. Jako zupełną ciekawostkę w tym miejscu można przytoczyć przykłady zagranicznych aptek. Funkcjonują one w bardzo zróżnicowany sposób w oparciu o mniej lub bardziej rygorystyczne regulacje. Zadziwiającym przykładem są japońskie apteki. Można w nich kupić chemię gospodarczą, a nawet… typowe słodycze.
W przewodnikach turystycznych często poleca się, aby w produkty kosmetyczne, a także napoje i słodycze zaopatrywać się właśnie tam, bo można kupić je w korzystnej cenie.

Piśmiennictwo:

1. Stanowisko NRA w sprawie obrotu kosmetykami w aptekach ogólnodostępnych. Dostęp on-line (03.09.24 r.): https://katowice.oia.pl/news/show/6928
2. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne. Dostęp on-line (03.09.24 r.): https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20011261381
3. Ustawa z dnia 10 października 1991 r. o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i nadzorze farmaceutycznym. Dostęp on-line (03.09. 24 r.): https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19911050452/U/D19910452Lj.pdf