Zaloguj się
01.07.2025 | 3 min czytania
Apteczka z lekami i znajomość zasad ich przewożenia przez granicę to informacje, które pacjent powinien sprawdzić przed wyjazdem – np. kontaktując się z odpowiednimi instytucjami. Farmaceuta może wspierać pacjenta w przygotowaniach, m.in. przypominając o właściwym przechowywaniu i kompletowaniu apteczki podróżnej. Co warto rekomendować pacjentowi podróżującemu z lekami?
Skuteczność farmakoterapii zależy m.in. od przestrzegania zaleceń dotyczących przechowywania leków. Dlaczego? Niekorzystne warunki mogą zaburzać stabilność chemiczną, fizyczną i mikrobiologiczną preparatów, co prowadzi do obniżenia skuteczności terapeutycznej lub ryzyka działania toksycznego na skutek powstania szkodliwych produktów rozpadu składników leku [1, 2].
W czasie podróży leki są narażone na szereg czynników, które mogą zmienić ich profil działania i trwałość. Są to m.in.:
Niewłaściwe warunki przechowywania mogą istotnie pogorszyć trwałość chemiczną, fizyczną i mikrobiologiczną leków. Np.:
Pacjent przyjmujący leki przewlekle powinien przed wyjazdem upewnić się, że ma wystarczający zapas preparatów uwzględniając różne przeciwności losu, np. utratę głównego bagażu lub opóźnienie w powrocie. Pomocne jest również przygotowanie listy leków z ich dawkowaniem, a także zabranie recept i zaświadczeń lekarskich, szczególnie w przypadku leków psychotropowych i odurzających. W przypadku podróży zagranicznych wspomniana dokumentacja (jej zakres zależy od miejsca podróży) powinna być przetłumaczona na język angielski lub kraju docelowego. To istotne nie tylko ze względów celnych, ale także w razie konieczności konsultacji medycznej za granicą.
Szczególną uwagę należy zwrócić na leki wymagające przechowywania w warunkach chłodniczych, takie jak insuliny czy analogi GLP-1. Powinny być one transportowane w torbie termicznej z wkładem chłodzącym, z zachowaniem zaleceń producenta.
Warto zwrócić uwagę, że wiele z tych leków przechowuje się w 2-8°C. Jednak przy tworzeniu doraźnych zapasów na krótki czas można je przechowywać przez 3-6 tygodni w temperaturze do 30°C. Ostateczny termin ważności poza “lodówką” producent określa osobno dla każdego z leków.
W przeciwieństwie do warunków aptecznych, które są regulowane ustawowo i zgodne z zasadami Prawa Farmaceutycznego [3] oraz Dobrych Praktyk Dystrybucyjnych [5], przechowywanie leków podczas podróży jest trudne do ustandaryzowania. Dlatego farmaceuta doradzając pacjentowi powinien bazować na praktycznych i zdroworozsądkowych zasadach.
Farmaceuta może kompleksowo wesprzeć pacjenta w przygotowaniach do podróży z lekami. Warto, aby zarekomendował m.in.:
Farmaceuta może również przypomnieć o możliwości wyrobienia karty EKUZ lub wykupienia dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego na wypadek hospitalizacji za granicą. W przypadku podróży do regionów o zwiększonym ryzyku epidemiologicznym, warto także zalecić pacjentowi konsultację lekarską w zakresie szczepień obowiązkowych i zalecanych [8].
W przypadku podróży samolotem większość linii lotniczych rekomenduje, aby leki były przewożone w bagażu podręcznym. Umożliwia to stały dostęp do terapii i chroni przed utratą leków w przypadku zagubienia bagażu rejestrowanego [10]. Dodatkowo, w luku bagażowym może występować temperatura poniżej 2°C, która zagraża stabilności preparatów [14].
Leki należy transportować w oryginalnych opakowaniach z ulotkami [10, 13]. W przypadku preparatów na receptę warto zadbać o zaświadczenie uprawniające do ich stosowania, zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej, co może być wymagane podczas kontroli bezpieczeństwa [10]. W bagażu podręcznym można przewozić:
Doradzając pacjentowi w zakresie bezpiecznego przewożenia leków w środkach transportu lądowego, farmaceuta powinien zwrócić uwagę, by pacjent trzymał leki w kabinie pasażerskiej – najlepiej w miejscu chłodnym i zacienionym, z dala od promieni słonecznych. Należy unikać pakowania ich do bagażników samochodowych lub autokarowych, gdzie temperatura może gwałtownie wzrosnąć.
W przypadku leków termolabilnych, takich jak insulina, warto zalecić stosowanie torby termicznej z wkładem chłodzącym lub przenośnej lodówki. Podróżując latem, dobrze jest korzystać z klimatyzacji, która może pomóc w utrzymaniu stabilnych warunków w kabinie – choć nie zastępuje to odpowiedniego opakowania chłodzącego.
Dodatkowo farmaceuta powinien przypomnieć, by pacjent miał łatwy dostęp do leków przyjmowanych regularnie – np. nie pakował ich na dno głównego bagażu, lecz trzymał w miejscu łatwo dostępnym.
Farmaceuta może również uczulić pacjenta na zasady dotyczące przewozu leków za granicę. Warto przypomnieć, że:
W przypadku wyjazdów zagranicznych najbardziej wiarygodnym źródłem informacji pozostają ambasady i konsulaty państw, do których pacjent planuje podróż [6].
Zasady wywozu, przywozu oraz obrotu wewnątrzwspólnotowego (na terenie strefy Schengen) środków odurzających i substancji psychotropowych określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 marca 2017 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu wydawania pozwoleń oraz dokumentów niezbędnych do przywozu, wywozu, wewnątrzwspólnotowego nabycia lub wewnątrzwspólnotowej dostawy środków odurzających, substancji psychotropowych lub prekursorów kategorii 1 [11].
W praktyce oznacza to, że pacjent przekraczający granicę Polski z lekiem psychotropowym lub narkotycznym musi posiadać zaświadczenie wydane przez Głównego Inspektora Farmaceutycznego (GIF). Dokument ten potwierdza legalność wywozu z Polski, ale nie uprawnia automatycznie do wwozu leku do innego państwa. Z tego względu warto zapoznać się z często dodatkowymi wymaganiami kraju docelowego, szczególnie w przypadku kraju spoza UE [7, 9].
W celu ustalenia, które leki wymagają dodatkowego zaświadczenia przy podróżach zagranicznych, farmaceuta może posłużyć się Obwieszczeniem Ministra Zdrowia z dnia 17 czerwca 2024 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych [7, 12].
Piśmiennictwo:
Praktyka apteczna
Oś jelita-mózg – zakłócenia na liniiOdkryj, dlaczego IBS dotyka dwukrotnie częściej kobiety i jakie są główne...
Praktyka apteczna
Regeneracja powierzchni oka w zmianach pourazowych – rola farmaceutyUsuwanie zaćmy oraz laserowe zabiegi korekcji wzroku to najczęściej wykonywane...
Praktyka apteczna
Dermokosmetyki do ochrony przeciwsłonecznej skóry wymagającej – czym kierować się w wyborze?Na rynku widzimy prawdziwy wysyp produktów do ochrony przeciwsłonecznej, nawet...
Praktyka apteczna
Ibuprofen – czy wiesz już o nim wszystko?Ibuprofen to dziś najczęściej stosowany na świecie lek przeciwbólowy i...
REKLAMA
Materiały i treści opublikowane na stronie, jak również jej projekt graficzny jako całość, podlega ochronie prawnej, w tym na mocy przepisów prawa autorskiego, prawa własności przemysłowej oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zabronione jest powielanie lub wykorzystywanie w inny sposób jakichkolwiek materiałów i treści w całości jak i w części bez pisemnej zgody administratora strony wskazanego w nocie prawnej. Zamieszczanie linków do strony lub do treści w niej zawartych jest dopuszczalne tylko do celów prywatnych, niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
