Imbir i naukowe fakty – co jest ważne w praktyce aptecznej? 

Imbir (Zingiber officinale) kojarzy się z herbatą na przeziębienie. Ze względu na charakterystyczny ostry, nieco cytrynowy zapach, kłącze tej rośliny do dziś wykorzystywane jest jako składnik wielu potraw, zwłaszcza w Indiach, gdzie spożycie dobowe wynosi nawet około 10 g świeżego kłącza [1]. Z perspektywy farmaceuty imbir to jednak roślina o dużo szerszym potencjale. W ostatnich latach opublikowano wiele randomizowanych badań i metaanaliz. Poniżej przegląd najważniejszych danych.

Imbir – od tradycji do EBM

Kłącze imbiru lekarskiego od wieków stosowane jest w medycynie ajurwedyjskiej i tradycyjnej medycynie chińskiej jako środek przeciwwymiotny, przeciwzapalny i wspierający trawienie. Obecnie mamy jednak do dyspozycji solidniejsze dane pochodzące z wiarygodnych badań [1, 2]. Sprawdźmy, które właściwości z imbiru wypadają pod tym względem najlepiej.

Składniki czynne i mechanizmy działania

Jednymi z najważniejszych związków imbiru są gingerole i shogaole [3]. W trakcie suszenia i obróbki cieplnej część gingeroli ulega przekształceniu, co może zmieniać profil działania składników.

Badania in vitro i in vivo wskazują, że gingerole i shogaole mogą wykazywać działanie przeciwzapalne (hamowanie COX, zmniejszenie produkcji prostaglandyn i leukotrienów), aktywność antyoksydacyjną (redukcja markerów stresu oksydacyjnego), wpływ na motorykę przewodu pokarmowego i opróżnianie żołądka, modulację receptorów serotoninowych (w tym 5-HT3, co może tłumaczyć działanie przeciwwymiotne) [1, 4]. Te mechanizmy dobrze wpisują się w obserwowane w badaniach klinicznych efekty w nudnościach, bólach miesiączkowych oraz chorobie zwyrodnieniowej stawów.

Nudności i wymioty

Dość dobrze przebadanym obszarem zastosowania imbiru są nudności i wymioty u kobiet w ciąży (NVP – nausea and vomiting in pregnancy). W randomizowanym, podwójnie zaślepionym badaniu z udziałem 170 ciężarnych porównano skuteczność imbiru (2 × 0,5 g/dobę) z dimenhydrynatem (2 × 50 mg/dobę) w leczeniu nudności i wymiotów w ciąży. Imbir okazał się równie skuteczny jak dimenhydrynat, a jednocześnie powodował znacznie mniej działań niepożądanych [5]. Systematyczny przegląd 12 randomizowanych badań (łącznie 1278 ciężarnych) wykazał z kolei, że imbir (ok. 1 g/dzień) istotnie zmniejsza nasilenie nudności w porównaniu z placebo bez istotnych działań niepożądanych i bez wzrostu ryzyka poronienia [6]. Wyższe dawki nie są dobrze przebadane. Z kolei dowody na skuteczność imbiru w chorobie lokomocyjnej wydają się być niewystarczające do jednoznacznych rekomendacji.

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Metaanaliza randomizowanych badań z udziałem pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów wykazała, że doustne preparaty imbiru zmniejszają natężenie bólu i niepełnosprawności w większym stopniu niż placebo, przy braku poważnych działań niepożądanych [7]. Nowsze badanie z 2024 r. dotyczące standaryzowanego ekstraktu imbiru (GGE03) u osób z łagodną chorobą zwyrodnieniową kolana wykazało poprawę dolegliwości bólowych i funkcji stawu, bez istotnych działań niepożądanych w czasie obserwacji [8].

Bolesne miesiączkowanie

Stosowanie imbiru przez 5 dni w pierwotnym bolesnym miesiączkowaniu prowadziło do istotnego zmniejszenia intensywności oraz czasu trwania bólu [9]. Systematyczny przegląd i metaanaliza badań z zastosowaniem doustnego imbiru wykazały, że 750–2000 mg sproszkowanego imbiru dziennie stosowane w pierwszych 3–4 dniach cyklu skutecznie łagodzi objawy pierwotnego bolesnego miesiączkowania [10]. Należy jednak pamiętać o ograniczeniach takich, jak między innymi brak standaryzacji preparatów.

Imbir na przeziębienie?

W tradycyjnej medycynie Wschodu imbir jest stosowany jako środek rozgrzewający i napotny [1]. Niektóre badania wskazują na możliwość hamowania przez substancje zawarte w imbirze wzrostu i rozwoju wielu drobnoustrojów patogennych [11]. Nie ma jednak na chwilę obecną jednoznacznych metaanaliz potwierdzających skuteczność imbiru w leczeniu przeziębienia, które spełniałyby rygorystyczne kryteria metodologiczne.

Imbir – bezpieczeństwo i interakcje

W większości badań klinicznych imbir był dobrze tolerowany. Najczęściej zgłaszane działania niepożądane to łagodne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego: zgaga, dyspepsja, biegunka lub wzdęcia. Mimo tego autorzy podkreślają konieczność ostrożności ze względu na brak danych z ekspozycji długotrwałej i wysokodawkowej. U pacjentów z czynną chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy należy zachować ostrożność przy stosowaniu doustnych preparatów imbiru w większych dawkach (np. suplementów diety) i unikać samodzielnej suplementacji bez konsultacji lekarskiej. W wyższych dawkach imbir może teoretycznie nasilać efekt leków przeciwzakrzepowych oraz innych roślin o podobnym profilu (czosnek, żeń-szeń, miłorząb). Ostrożności wymaga też łączenie wyższych dawek imbiru z lekami przeciwcukrzycowymi (teoretyczne ryzyko hipoglikemii) oraz stosowanie imbiru w okresie okołozabiegowym  [12].

Imbir – podsumowanie

Z perspektywy apteki imbir jest ciekawym przykładem rośliny, której część właściwości jest dość dobrze udokumentowana. Wnioski są w tym zakresie podobne: istnieje coraz więcej przekonujących dowodów, ale potrzebne są badania z ujednoliconą dawką i standaryzacją składników.

Piśmiennictwo:

1. Piechal A, Widy-Tyszkiewicz E, Blecharz-Klin K. Imbir (Zingiber officinale) we współczesnej terapii. Przew Lek. 2004, 5: 34-43.
2. Paudel KR, Orent J, Penela OG. Pharmacological properties of ginger (Zingiber officinale): what do meta-analyses say? A systematic review. Front Pharmacol. 2025, 16:1619655. doi:10.3389/fphar.2025.1619655.
3. Gupta J, Sharma B, Sorout R, Singh RG, Ittishree, Sharma MC. Ginger (Zingiber officinale) in traditional Chinese medicine: A comprehensive review of its anti-inflammatory properties and clinical applications. Pharmacological Research – Modern Chinese Medicine. 2025, 14:100561.
4. Pertz HH, Lehmann J, Roth-Ehrang R, Elz S. Effects of ginger constituents on the gastrointestinal tract: role of cholinergic M3 and serotonergic 5-HT3 and 5-HT4 receptors. Planta Med. 2011, 77(10): 973-978. doi:10.1055/s-0030-1270747.
5. Pongrojpaw D, Somprasit C, Chanthasenanont A. A randomized comparison of ginger and dimenhydrinate in the treatment of nausea and vomiting in pregnancy. J Med Assoc Thai. 2007, 90(9): 1703-1709. PMID: 17957907.
6. Viljoen E, Visser J, Koen N, Musekiwa A. A systematic review and meta-analysis of the effect and safety of ginger in the treatment of pregnancy-associated nausea and vomiting. Nutr J. 2014, 13:20. doi:10.1186/1475-2891-13-20.
7. Bartels EM, Folmer VN, Bliddal H, Altman RD, Juhl C, Tarp S, Zhang W, Christensen R. Efficacy and safety of ginger in osteoarthritis patients: a meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Osteoarthritis Cartilage. 2015, 23(1):13-21. doi:10.1016/j.joca.2014.09.024. PMID: 25300574.
8. Baek HI, Shen L, Ha KC, Park YK, Kim CS, Kwon JE, Park SJ. Effectiveness and safety of steamed ginger extract on mild osteoarthritis: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Food Funct. 2024, 15(18): 9512-9523. doi:10.1039/d4fo01640h.
9. Rahnama P, Montazeri A, Huseini HF, Kianbakht S, Naseri M. Effect of Zingiber officinale R. rhizomes (ginger) on pain relief in primary dysmenorrhea: a placebo randomized trial. BMC Complement Altern Med. 2012;12:92. doi:10.1186/1472-6882-12-92.
10. Daily JW, Zhang X, Kim DS, Park S. Efficacy of ginger for alleviating the symptoms of primary dysmenorrhea: a systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Pain Med. 2015, 16(12): 2243-2255. doi:10.1111/pme.12853.
11. Harun NH, Mohamad MF. Zingiber officinale (ginger): A systematic review and meta-analysis on antimicrobial activities. Journal of Applied Pharmaceutical Science. 2023, 13(3): 1–11. doi: 10.7324/JAPS.2023.8330.
12. Glibowski P, Długołęcka A, Grdeń A, Toczek K. Właściwości prozdrowtone imbiru. Bromat. Cehm. Toksykol. 2017, 2: 115-121.