Mykoplazmatyczne zapalenie płuc – co powinien wiedzieć farmaceuta?

Mycoplasma pneumoniae jest częstą przyczyną zakażeń górnych i dolnych dróg oddechowych zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Ostatnio media poświęciły temu patogenowi szczególnie dużo uwagi. Nic dziwnego – liczba zakażonych w szpitalach wzrosła ponad normę, a trwające ferie zimowe sprzyjają rozprzestrzenianiu się chorób. Dowiedz się, co powinieneś wiedzieć na ten temat. W artykule omówione zostały cechy charakterystyczne M. pneumoniae, objawy infekcji, a także sposób leczenia zakażeń mykoplazmatycznych.

Mycoplasma pneumoniae – czym się wyróżnia?

Mycoplasma pneumoniae to bakteria po raz pierwszy wyizolowana pod koniec XIX wieku. Jej „wyjątkowość” polega na tym, że nie posiada ściany komórkowej. Z tego powodu jest wyjątkowo niewrażliwa na antybiotyki beta-laktamowe [1,2]. Mykoplazmy są ponadto najmniejszymi organizmami, które są zdolne do samodzielnego rozwoju [2].

Rozprzestrzenianie się zakażenia

Mycoplasma pneumoniae jest częstą przyczyną zakażeń układu oddechowego u dzieci i osób dorosłych. Źródłem zakażenia jest chory człowiek, a infekcja szerzy się drogą kropelkową. Jej okres wylęgania to około 3 tygodni. Dokładna częstotliwość zakażeń tego typu nie jest znana, ponieważ wiele osób nie szuka pomocy lekarskiej. Ostatnie doniesienia o wzroście zakażeń mogą niepokoić. Tak naprawdę jednak zjawisko to nie jest niczym szczególnym. Co kilka lat obserwuje się zwiększoną zapadalność z uwagi na obniżenie populacyjnej odporności [3].

Mycoplasma pneumoniae – przebieg infekcji

Najbardziej typowe objawy zakażenia obejmują: ból gardła, chrypkę, gorączkę, katar, bóle mięśniowe i ogólne złe samopoczucie [4]. Charakterystyczny dla tego typu infekcji jest jednak przede wszystkim suchy kaszel nasilający się w nocy. Pacjent może nawet zgłaszać bolesność mięśni klatki piersiowej z powodu częstych ataków. Z czasem kaszel może stać się produktywny. Może pojawić się także zapalenie zatok oraz zapalenie ucha środkowego. Mycoplasma pneumoniae odpowiada nawet za 40% przypadków pozaszpitalnego zapalenia płuc w całej populacji [4]. Często jest ono określane jako „atypowe zapalenie płuc”. Objawy narastają wówczas stopniowo, mniej gwałtowanie niż w infekcjach wirusowych [3]. Obraz radiologiczny klatki piersiowej jest zróżnicowany. Zmiany umiejscawiają się najczęściej w dolnych częściach płuc. Są jednostronne lub obustronne. Najczęściej mają jednak charakter nieregularnie rozproszonych nacieków śródmiąższowych [5].

Mykoplazmatyczne zapalenie płuc – leczenie

Dużo trudność to fakt, że są to drobnoustroje wrażliwe tylko na niektóre grupy antybiotyków. Charakterystyczna dla Mycoplasmy pneumoniae jest całkowita oporność na antybiotyki beta-laktamowe związana z brakiem ściany komórkowej [5]. Lekami z wyboru są makrolidy (np. klarytromycyna, azitromycyna) [5]. Rutynowo nie stosuje się profilaktyki antybiotykowej u osób z kontaktu z pacjentami chorującymi na mykoplazmatyczne zapalenie płuc [6].

Rola farmaceuty

Warto być czujnym, przeprowadzając wywiad farmaceutyczny (zwłaszcza w przypadku objawów utrzymujących się dłuższy czas). W wielu przypadkach niespecyficzne objawy niepoddające się klasycznemu leczeniu ustępują dopiero po powiązaniu ich z określonym zakażeniem i włączeniu swoistego postępowania terapeutycznego. Liczne zachorowania w rodzinach lub innych skupiskach, mogą wskazywać na M. pneumoniae jako czynnik etiologiczny. Dużą rolę pełni tutaj farmaceuta, do którego często zgłaszają się pacjenci, narzekający na nieskuteczność dotychczasowej terapii.

Piśmiennictwo:

1. Fabisiewicz A, Kalicki B, Grad A, Bartoszewicz L, Jung A, Żuber J. Różne manifestacje kliniczne zakażenia Mycoplasma pneumoniae na podstawie przypadków klinicznych. Pediatr Med Rodz. 2009, 5 (1): 50-55.
2. Mazur E. Atypowe zapalenia płuc – obraz kliniczny, diagnostyka mikrobiologiczna. Medycyna Rodzinna, 2008, 1: 6-10.
3. Rogalska M. Mykoplazma: przyczyny, objawy i leczenie mykoplazmozy. Dostęp on-line (18.12.24): https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/164500,mykoplazmozy.
4. Waites KB, Atkinson TP. Rola Mycoplasma pneumoniae w zakażeniach górnych dróg oddechowych. Current Infectious Disease Reports. 2009, 11:198-206.
5. Batura-Gabryel H. Czy mykoplazmowe zapalenie płuc może być problemem diagnostycznym i leczniczym? Przew Lek, 2007, 7:70-73.
6. Osuch-Nitsch A, Gyrczuk E, Wardyn KA. Mikoplazmatyczne zapalenie płuc z towarzyszącym rumieniem wielopostaciowym – opis przypadku. Family Medicine & Primary Care Review. 2007, 9 (2): 303–307.