Zaloguj się
10.10.2025 | 4 min czytania
Półpasiec to wciąż lekceważona choroba. Wbrew powszechnej opinii nie jest to jednak tylko nieprzyjemna wysypka. Chorobie może towarzyszyć dotkliwy ból, utrzymujący się potem latami oraz inne powikłania. Jakie są nietypowe manifestacje w przebiegu półpaśca? Czy może on przebiegać bez charakterystycznej wysypki? Czy można zachorować kilka razy na półpasiec? Czy półpasiec może zwiększyć ryzyko udaru mózgu i zawału serca? Poznaj odpowiedzi na te i inne pytania, które może zadać pacjent.
Półpasiec (Herpes zoster) to choroba wirusowa, której podłożem jest reaktywacja utajonego wirusa ospy wietrznej i półpaśca (Varicella zoster virus, VZV). Wirus ten należy do rodziny Herpesviridae – tej samej, do której należą wirusy opryszczki pospolitej [1, 2]. Po pierwotnym zakażeniu, jakim jest ospa wietrzna (niezależnie od tego czy miała ona lekki czy ciężki przebieg), wirus pozostaje w stanie latencji w zwojach czuciowych nerwów obwodowych. Do reaktywacji dochodzi w sytuacjach spadku odporności komórkowej, zwykle wiele lat po przebyciu ospy wietrznej [3]. Do czynników predysponujących należą:
Z punktu widzenia epidemiologii półpasiec jest częstą infekcją.
Wskutek osłabienia mechanizmów obronnych dochodzi do namnożenia się wirusa. Wirus następnie przemieszcza się wzdłuż włókien nerwowych w kierunku skóry, gdzie wywołuje miejscową reakcję czuciową oraz powstanie wykwitów [4].
Obraz kliniczny półpaśca jest stosunkowo charakterystyczny. Choroba zwykle rozpoczyna się od fazy prodromalnej, w której pacjent odczuwa ból opisywany jako piekący, poprzedzający pojawienie się zmian skórnych o kilka dni. Następnie pojawia się wysypka ograniczona do jednego dermatomu, zwykle jednostronna, w postaci grudek i pęcherzyków, które z czasem przekształcają się w strupy. W przebiegu półpaśca najczęściej zajmowane są dermatomy w odcinku piersiowym oraz w regionie nerwu trójdzielnego [5]. Dodatkowo może wystąpić gorączka lub stan podgorączkowy, złe samopoczucie, ból głowy.
W praktyce warto pamiętać o nietypowych postaciach choroby:
Powikłania półpaśca są istotnym problemem klinicznym. Najczęściej występującym jest neuralgia popółpaścowa, czyli przewlekły ból neuropatyczny utrzymujący się przez co najmniej trzy miesiące po ustąpieniu zmian skórnych.
Do innych powikłań należą zapalenie rogówki czy błony naczyniowej w przebiegu wspomnianego już półpaśca ocznego lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Możliwe są także wtórne nadkażenia bakteryjne skóry. Wykazano również, że półpasiec jest niezależnym czynnikiem ryzyka chorób naczyniowych (przemijającego niedokrwienia mózgu, udaru mózgu i zawału mięśnia sercowego). W związku z tym należy zwrócić uwagę na współwystępujące ostre objawy kardiologiczne i mózgowo-naczyniowe [5].
Leczenie półpaśca opiera się przede wszystkim na jak najwcześniejszym zastosowaniu leków przeciwwirusowych (takich jak acyklowir czy walacyklowir), najlepiej w ciągu 72 godzin od wystąpienia pierwszych zmian. Najlepsze wyniki uzyskuje się podając lek w ciągu 24 h od tego momentu [7]. Podczas przyjmowania leku zaleca się pić dużo płynów, aby uniknąć ryzyka uszkodzenia nerek oraz zmniejszyć prawdopodobieństwo pojawienia się działań niepożądanych. Jest to szczególnie istotne w przypadku pacjentów z ryzykiem odwodnienia, szczególnie w podeszłym wieku [7]. Leczenie uzupełniające obejmuje zwalczanie bólu. Istotne znaczenie mają również preparaty miejscowe, łagodzące świąd i przyspieszające gojenie zmian.
Oto lista pytań, które mogą zadać pacjenci w aptece:
Tak. Wielokrotne zachorowania obserwuje się u osób z zaburzeniami odporności, zwłaszcza u chorych na chłoniaki i inne nowotwory, AIDS, cukrzycę, a także u pacjentów otrzymujących leczenie immunosupresyjne. Może się również zdarzyć, że osoba z prawidłową odpornością kilkakrotnie zachoruje na półpasiec, jednak tego typu przypadku są bardzo rzadkie [8].
Tak. Mimo, że półpasiec powszechnie kojarzy nam się z populacją osób starszych, to jednak może występować również w wieku rozwojowym (choć jest to stosunkowo rzadkie). Półpasiec w populacji dzieci może wystąpić w dowolnym momencie po przebyciu ospy wietrznej. Czynniki ryzyka wystąpienia półpaśca u dzieci obejmują: ospę wietrzną przebytą w pierwszych 2 latach życia lub ekspozycję wewnątrzmaciczną na wirus VZV (ospa wietrzna ciężarnej, półpasiec ciężarnej), obniżoną odporność komórkową lub niepełny schemat szczepień przeciwko ospie wietrznej [9].
Tak. Ta rzadka postać półpaśca, przebiegająca bez typowych zmian skórnych, nastręcza wielu trudności diagnostycznych. Rozpoznanie ustala się w oparciu o pozostałe objawy oraz na podstawie wyników badań laboratoryjnych [5].
W przypadku półpaśca zakaźnym materiałem jest płyn z wykwitów skórnych. Do zakażenia może dojść przez bezpośredni kontakt z płynem z pęcherzyków. Z tego powodu chorzy na półpasiec nie powinni się stykać bezpośrednio z tymi, którzy nie chorowali na ospę wietrzną. Nie chodzi tu o bezwzględną izolację, ale o zachowanie szczególnej higieny [10].
Piśmiennictwo:
Praktyka apteczna
Grypa u dzieci – co doradzać rodzicom?Sezon infekcji w pełni, a wielu rodziców szuka w aptece nie tylko leków,...
Praktyka apteczna
Syndrom szyi smartfonowej - te objawy mogą Cię zaskoczyćSyndrom szyi smartfonowej (znany także jako „text neck”) to coraz powszechniejszy...
Praktyka apteczna
Alkohol a leki – co farmaceuta powinien wiedzieć o możliwych interakcjach?Alkohol i leki – to połączenie, które pacjenci często bagatelizują. Tymczasem...
Praktyka apteczna
Kaszel po inhibitorach ACE – nieoczywiste fakty, które warto znaćKaszel to jedna z najczęstszych dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów...
REKLAMA
Materiały i treści opublikowane na stronie, jak również jej projekt graficzny jako całość, podlega ochronie prawnej, w tym na mocy przepisów prawa autorskiego, prawa własności przemysłowej oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zabronione jest powielanie lub wykorzystywanie w inny sposób jakichkolwiek materiałów i treści w całości jak i w części bez pisemnej zgody administratora strony wskazanego w nocie prawnej. Zamieszczanie linków do strony lub do treści w niej zawartych jest dopuszczalne tylko do celów prywatnych, niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
