24.05.2024 | 7 min czytania
W I Wielkim Teście Expertów Farmacji uczestnicy mierzyli się aż z 48 pytaniami, podzielonymi na 16 różnorodnych kategorii. Tylko połowa wszystkich udzielonych odpowiedzi była poprawna. Które pytania okazały się najtrudniejsze? Poznaj merytoryczne wyjaśnienie 5 pytań z największą liczbą błędnych odpowiedzi.
Zacznijmy od kategorii „Serce i układ krążenia”. W jej ramach wątpliwości wzbudziły aż 2 pytania. Brzmienie pierwszego było następujące:
Które cechy, wymagające uwzględnienia podczas terapii nadciśnienia tętniczego, nie występują u osób starszych?
a) większa skłonność do hipotonii
b) zmniejszona sztywność naczyń krwionośnych
c) występowanie zespołu kruchości
d) narastające upośledzenie czynności nerek
Prawidłowa odpowiedź to: zmniejszona sztywność naczyń krwionośnych.
Dlaczego?
Częstość występowania nadciśnienia tętniczego u osób ≥ 65 r.ż. jest wysoka. Istnieją u nich pewne odmienności fizjologiczne oraz patofizjologiczne dotyczące funkcjonowania układu krążenia, o których należy pamiętać włączając i monitorując terapię hipotensyjną. Należą do nich m.in.: zwiększona sztywność naczyń krwionośnych, zwiększona częstość występowania działań niepożądanych, w tym upadków, wynikających z kruchości i częste występowanie hipotonii.
Pytanie zapewne nie było trudne merytorycznie dla większości uczestników quizu, jednak przy nieuważnym, szybkim czytaniu można było dość łatwo wskazać błędną odpowiedź. Podstępna konstrukcja pytania zakładała bowiem wybór zdania nieprawdziwego.
Temat terapii nadciśnienia u osób starszych jest złożony i trudny, dlatego ważne aby dokształcali się
w tej kwestii zarówno lekarze jak i farmaceuci oraz technicy farmaceutyczni.[1]
Drugie pytanie w ramach tej samej kategorii, które uzyskało wysoki odsetek błędnych odpowiedzi brzmiało:
Plejotropowe działanie statyn to m.in.:
a) działanie ochronne na śródbłonek naczyniowy
b) zwiększenie zawartości lipidów w blaszce miażdżycowej
c) podwyższenie poziomu trójglicerydów
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe
Prawidłowa odpowiedź to: działanie ochronne na śródbłonek naczyniowy.
Dlaczego?
Statyny to wciąż podstawowe, zalecane przez wytyczne leki hipolipemizujące. Powodują zmniejszenie stężenia cholesterolu frakcji LDL, cholesterolu całkowitego i triglicerydów oraz wzrost stężenia cholesterolu frakcji HDL. Mają także wiele dodatkowych działań, niezależnych od mechanizmu obniżania stężenia cholesterolu. Plejotropowe działanie statyn przejawia się między innymi: działaniem ochronnym na śródbłonek naczyniowy, stabilizacją blaszki miażdżycowej, efektem przeciwzapalnym oraz wpływem na układ krzepnięcia i fibrynolizy.[2]
Wiele osób zaznaczyło niepoprawną odpowiedź, co zapewne wynikało z podchwytliwej konstrukcji pytania. Przyzwyczajeni jesteśmy, że opcja „wszystkie odpowiedzi są prawidłowe” zwykle jest tą właściwą. Nie dziwi więc fakt, że pod presją czasu, wybrało ją aż 53% uczestników.
Pytanie, które wzbudziło najwięcej kontrowersji i dyskusji w trakcie Wielkiego Testu, pochodziło z kategorii „Zdrowie kobiety”.
Pytanie było następujące:
Najczęstszą przyczyną zapaleń pochwy u kobiet są:
a) bakterie
b) grzyby
c) pierwotniaki
d) wirusy
Prawidłowa odpowiedz to: bakterie.
Jakie jest merytoryczne uzasadnienie?
Bakteryjna waginoza jest najczęściej występującym rodzajem zapalenia pochwy u aktywnych seksualnie kobiet. Szacuje się, że co najmniej raz przebyło ją od 20 do nawet 60% kobiet. Jednak nawet u 50% kobiet choroba może przebiegać bezobjawowo. Dolegliwości, jeżeli występują, są typowe: jednorodna, szara wydzielina z pochwy, o cuchnącym zapachu, często określanym przez kobiety jako „rybi”, zwykle w umiarkowanej ilości. Upławom towarzyszyć może ból (szczególnie podczas stosunku), pieczenie, dyskomfort, obrzęk błony śluzowej.[3]
Kandydoza narządów płciowych jest drugą co do częstości występowania przyczyną zapalenia pochwy i sromu u aktywnych seksualnie kobiet. Według CDC (Centers for Disease Control and Prevention) dotyka około 3/4 wszystkich kobiet przynajmniej raz w życiu, a u niemal połowy występuje co najmniej dwukrotnie. Najczęstszym objawem grzybiczego zapalenia pochwy jest ból pochwy oraz okolic warg sromowych, obrzęk, zaczerwienienie, świąd oraz pieczenie. Dolegliwości mogą nasilać się podczas oddawania moczu, stosunku oraz ciepłej kąpieli. Zwykle kobieta obserwuje pojawienie się nietypowej, grudkowatej, bezwonnej wydzieliny z pochwy, którą często określa się jako „serowatą”.[4]
Jako, że infekcje bakteryjne nawet u połowy kobiet mogą nie dawać wyraźnych objawów, to pacjentki z infekcjami grzybiczymi mogą częściej poszukiwać porady w związku z odczuwanymi dolegliwościami. Nic dziwnego, że w praktyce aptecznej ta druga grupa pacjentek jest bardziej widoczna. Nie mniej jednak dane epidemiologiczne potwierdzają przeważającą liczbę zakażeń bakteryjnych.
Kolejne nieoczywiste pytanie tej kategorii dotyczyło biotyny.
Wskaż zdanie fałszywe dotyczące biotyny:
a) jest syntetyzowana przez florę bakteryjną jelit
b) wchłania się gorzej z witaminami z grupy B
c) przyjmowanie antybiotyków może zwiększać zapotrzebowanie na biotynę
d) nadużywanie alkoholu może zwiększać zapotrzebowanie na biotynę
Prawidłowa odpowiedź to: wchłania się gorzej z witaminami z grupy B.
Biotyna należy do grupy witamin B. Stanowi składnik ważnych enzymów, bierze udział w syntezie kwasów tłuszczowych, katabolizmie aminokwasów rozgałęzionych, metabolizmie glukozy, cyklu kwasu cytrynowego i przemianach dwutlenku węgla. Odpowiada także za prawidłowy przebieg przemian białek i tłuszczy oraz utrzymanie równowagi pomiędzy podażą substancji odżywczych a endogenną syntezą nowych związków.
Do produktów żywnościowych zawierających największe ilości biotyny należą m.in: wątroba wołowa, soja, żółtko jaj, orzechy włoskie, sardynki, kalafior i migdały. Biotyna jest także syntetyzowana przez florę bakteryjną jelit. Przyjmowanie niektórych antybiotyków (np. tetracyklin, sullfonamidów), leków przeciwdrgawkowych (np. fenytoiny, karbamazepiny, fenobarbitalu, prymidonu), a także nadużywanie alkoholu i przyjmowanie hormonów steroidowych może wpływać na wzrost zapotrzebowania na biotynę.
Wiadomo, że biotyna wchłania się lepiej w połączeniu z kompleksem witamin z grupy B, magnezem
i manganem, nie powinna być natomiast spożywana w połączeniu z surowymi białkiem zawierającym awidynę, hamującą jej wchłanianie.[5]
Suplementacja witamin to temat, który często pojawia się w codziennej praktyce aptecznej. Ważne, aby farmaceuta potrafił udzielić pacjentowi odpowiednich wskazówek, aby suplementacja była jak najbardziej efektywna.
Kolejne budzące emocje pytanie znajdowało się w kategorii „Opieka nad raną” i dotyczyło przyczyn zakażeń ran przewlekłych.
Uczestnicy gry musieli odpowiedzieć na pytanie o czynniki etiologiczne zakażeń ran przewlekłych:
Najważniejszym czynnikiem etiologicznym zakażenia ran przewlekłych są:
a) bakterie tlenowe
B) bakterie beztlenowe
C) grzyby
D) żadna odpowiedź nie jest prawidłowa
Prawidłowa odpowiedź to: bakterie tlenowe.
Poznajmy uzasadnienie:
Ocenia się, że w Polsce z powodu ran przewlekłych cierpi ponad pół miliona pacjentów. Na przedłużanie się procesu gojenia mają wpływ m.in. wdające się zakażenia. Bakterie to najważniejszy czynnik zakażenia ran.[6,7]
Wśród drobnoustrojów najczęściej izolowanych z ran przewlekłych znajdują się: tlenowe Gram-dodatnie ziarniaki z rodzaju Staphylococcus, Enterococcus oraz Streptococcus pyogenes, a także Gram-ujemne pałeczki z rzędu Enterobacterales.[6] Wśród mikroorganizmów beztlenowych przeważają bakterie z rodzaju Peptostreptococcus, Clostridium, Bacteroides, Prevotella, Porphyromonas, Fusobacterium oraz Propionibacterium acnes. Istotnym czynnikiem patogennym w zakażeniach ran są również grzyby, głównie z rodzaju Candida.[7] Ważną rolę w procesie leczenia ran odgrywają działające miejscowo środki przeciwdrobnoustrojowe, preparaty zawierające związki powierzchniowo czynne, a także opatrunki posiadające w składzie substancje przeciwdrobnoustrojowe o udowodnionej aktywności, także względem biofilmów patogennych.[6]
Okazuje się więc, że rany przewlekłe najczęściej są zakażone przez bakterie tlenowe. Obecność beztlenowców jest natomiast związana z zakażeniami głębszymi i o cięższym przebiegu. Stąd prawdopodobnie wynika skojarzenie poważnych, trudno gojących się ran z bakteriami beztlenowym.[8]
We wszystkich pięciu powyższych pytaniach istotne było zwrócenie bacznej uwagi na konstrukcję pytania oraz epidemiologię, która nie zawsze pokrywa się z ilością pacjentów, którzy z daną dolegliwością zgłaszają się po pomoc do apteki. Mamy nadzieję, że spokojna analiza pytań, bez emocji towarzyszących rywalizacji, pomoże rozwiać wszelkie wątpliwości.
Farmacja po godzinach
Czy farmaceuta jest szczególnie narażony na wypalenie zawodowe?Zła informacja – jest. Na dodatek wartości, które wielu nas przywiodły...
Farmacja po godzinach
Kto krył się za nickiem Delikatny Kucyk? Poznajcie mgr farm. Agatę Góraj, zwyciężczynię I Wielkiego Testu Expertów Farmacji!Statuetkę i nagrody za zdobycie I miejsca w Wielkim Teście Expertów Farmacji...
Farmacja po godzinach
Prezentownik 2024: Świąteczne upominki z apteki dla seniorówŚwięta to idealny moment, by obdarować bliskich wyjątkowymi upominkami....
Materiały i treści opublikowane na stronie, jak również jej projekt graficzny jako całość, podlega ochronie prawnej, w tym na mocy przepisów prawa autorskiego, prawa własności przemysłowej oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zabronione jest powielanie lub wykorzystywanie w inny sposób jakichkolwiek materiałów i treści w całości jak i w części bez pisemnej zgody administratora strony wskazanego w nocie prawnej. Zamieszczanie linków do strony lub do treści w niej zawartych jest dopuszczalne tylko do celów prywatnych, niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.