GKS donosowe – fakty i mity

Pomimo tego, że glikokorytkosteroidy donosowe (dnGKS) są preparatami dobrze przebadanymi wciąż budzą wiele obaw u pacjentów. Jakie mity krążą wokół nich, a jakie są fakty - o tym wszystkim dowiesz się z artykułu.

Glikokortykosteroidy donosowe są  grupą leków stosowaną w terapii alergicznego nieżytu nosa (ANN) oraz przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych z polipami nosa. Nowoczesne dnGKS mają wysoką skuteczność przeciwzapalną oraz wysoki profil bezpieczeństwa ogólnoustrojowego i miejscowego [1]. Jednak steroidoterapia donosowa u pacjentów z ANN budzi wiele obaw i zdecydowanie częściej wybierają oni leczenie doustnymi lekami przeciwhistaminowymi [2]. Utrwalone mity na temat dnGKS oraz brak wystarczającej wiedzy na temat stosowania tych leków w znaczący sposób ogranicza skuteczność terapii.

Fakty o dnGKS

FAKT: Bezpieczeństwo stosowania dnGKS zostało potwierdzone wieloma badaniami klinicznymi.

Nowoczesne glikokortykosteroidy donosowe takie jak: mometazon, propionian flutikazon i furoinian flutikazonu mają bardzo duże powinowactwo do receptora w miejscu podania, a ich biodostępność systemowa jest bardzo niska (na poziomie 0,5%).  Nawet jeśli jakaś ilość leku po podaniu miejscowym zostanie połknięta, to przed osiągnięciem krążenia systemowego ulega ona biotransformacji w wątrobie.  Dlatego też zarówno wśród pacjentów dorosłych, jak i dzieci, nie obserwuje się istotnych działań niepożądanych, nawet jeśli terapia jest długotrwała.

FAKT: DnGKS nie działają natychmiastowo!

Ze względu na złożony mechanizm działania dnGKS  efekt kliniczny obserwuje się później niż innych leków stosowanych donosowo lub doustnych leków przeciwhistaminowych. Najczęściej ich działanie jest widoczne po 3 do 36 godzin od aplikacji, a maksymalną skuteczność stwierdza się po kilku dniach stosowania. Leczenie powinno być rozpoczęte od najmniejszej skutecznej dawki, w przypadku nowoczesnych dnGKS wystarczające jest ich podanie raz na dobę.

FAKT: DnGKS nie są przeznaczone do stosowania doraźnego.

Skuteczność kliniczną obserwuje się podczas systematycznego stosowania. Dlatego też dnGKS powinny być stosowane regularnie, nawet 10-14 dni przez przewidywaną ekspozycją na alergen i powinny być kontynuowane przez cały okres jej trwania [3].

Mity o dnGKS

MIT: DnGKS często powodują atrofię błony śluzowej nosa.

DnGKS są zwykle bardzo dobrze tolerowane przez pacjentów. Najczęstszymi reakcjami miejscowymi po zastosowaniu dnGKS jest: podrażnienie, kichanie, podkrwawianie, uczucie pieczenia w nosie, suchość w przednich częściach jamy nosa lub drapanie w gardle. Uszkodzenia śluzówki nosa, najczęściej w obrębie jego przegrody, zwykle związane są z nieprawidłową aplikacją leku [1].

MIT: DnGKS mogą zwiększać częstość i ciężkość infekcji.

dnGKS nie wpływają na mechanizmy odpowiedzi immunologicznej. Nie mają działania immunosupresyjnego. Dlatego też nie zwiększają ciężkości ani ryzyka wystąpienia infekcji wirusowych i bakteryjnych. Co więcej obserwuje się, że stosowanie dnGKS w powirusowym ostrym zapaleniu zatok ma działanie korzystne [3].

Istotne informacje dla pacjenta o dnGKS

Odpowiednie stosowanie preparatu donosowego gwarantuje jego bezpieczeństwo i minimalizuje ryzyko wystąpienia miejscowych działań niepożądanych. Dlatego pacjentów stosujących dnGKS należy edukować jak prawidłowo aplikować preparat do nosa. Istotne jest również, aby pacjent był świadomy, że dnGKS nie mają działania natychmiastowego i nie powinno się ich stosować doraźnie. Efekty kliniczne są widoczne po kilku godzinach, a nawet po kilku dniach od pierwszej aplikacji.

BIBLIOGRAFIA:

1. Rot P, Rapiejko P, Jurkiewicz D: Sterydoterapia donosowa – EPOS 2020. Otolaryngologia Polska 2020; 74(3): 41-49
2. Grzegorzewski D, Pawliczak R. Leczenie alergicznego nieżytu nosa- miedzy zaleceniami a praktyką. Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology 2023; 10, 4: 295–300.
3. Arcimowicz M. Glikokortykosteroidy donosowe: fakty i mity. Alergoprofil 2016, Vol. 12, Nr 3, 113-121