Oś jelita-mózg – zakłócenia na linii

Odkryj, dlaczego IBS dotyka dwukrotnie częściej kobiety i jakie są główne objawy. Dowiedz się, jak mebeweryna może łagodzić dolegliwości IBS, a także poznaj inne opcje farmakoterapii, w tym probiotyki.

IBS (zespół jelita drażliwego) to przewlekła choroba układu pokarmowego o charakterze czynnościowym. Jakie substancje mogą wpłynąć łagodząco na uciążliwe dolegliwości?

Co to jest zespół jelita nadwrażliwego (IBS)?

Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) to choroba przewlekła należąca do grupy zaburzeń interakcji jelitowo-mózgowych (wcześniej nazywanych czynnościowymi). Dotyczy dwukrotnie częściej kobiet niż mężczyzn. U połowy pacjentów pierwsze symptomy pojawiają się przed 35. rokiem życia[1].

Zespół jelita nadwrażliwego – patogeneza

W patogenezie IBS prawdopodobnie najważniejszą rolę odgrywają zaburzenia interakcji jelitowo-mózgowej. U ok. 50–80% osób z IBS istnieje zależność pomiędzy stresem, a wystąpieniem i stopniem nasilenia objawów[2]. Nieprawidłowa motoryka, nadwrażliwość trzewna i zaburzenia funkcji immunologicznych błony śluzowej jelita mogą być konsekwencją zaburzeń składu i proporcji mikrobioty jelitowej. Mikrobiota jest zasadniczym elementem interakcji jelitowo-mózgowych. Zwiększenie przepuszczalności bariery jelitowej w wyniku dysbiozy i stresu indukuje zaburzenia funkcji motoryczno-sensorycznych przewodu pokarmowego i prowadzi do klinicznych objawów choroby[3].

IBS – objawy

Głównym objawem IBS jest ból brzucha związany z wypróżnieniem, zmianą częstotliwości wypróżnień i konsystencji stolca (nawracające biegunki lub zaparcia)[1].

Jak leczyć zespół jelita nadwrażliwego?

Farmakoterapia powinna być ukierunkowana na niwelowanie dominujących objawów subiektywnych[3].
Jedną z substancji, która może być pomocna w łagodzeniu objawów IBS jest mebeweryna. Mebeweryna jest spazmolitykiem muskulotropowym, który działa bezpośrednio rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego normalizując motorykę jelit, bez powodowania trwałego rozkurczu komórek mięśni gładkich przewodu pokarmowego[4]. Nie zaburza prawidłowej pracy jelit w biegunkowej ani zaparciowej postaci IBS. Powoduje zmniejszenie nasilenia bólu brzucha, wzdęć, epizodów potrzeby gwałtownej defekacji, uczucia niepełnego wypróżnienia, poprawę konsystencji i częstości oddawania stolca[5].
Ze względu na brak działania cholinolitycznego mebewerynę (w przeciwieństwie do większości leków o działaniu rozkurczowym na mięśnie gładkie) można stosować u chorych na jaskrę lub łagodny rozrost gruczołu krokowego[6].
Inne możliwości leczenia to:
a) Leki rozkurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, takie jak drotaweryna, alweryna, trimebutyna, hioscyna, olejek z mięty pieprzowej.
b) Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne np. amitryptylina.

W przypadku IBS z zaparciami można zastosować: makrogole, prukalopryd, tegaserod, linaklotyd, plekanatyd, a w postaci z biegunką: rifaksyminę, alosetron, ramosetron, czy leki przeciwbiegunkowe takie jak loperamid, eluksadolina. W przypadku wzdęć można zastosować symetykon lub dimetykon.

Zespół jelita drażliwego (IBS) – probiotyki

Probiotyki mogą okazać się skuteczne w łagodzeniu bólu brzucha i objawów ogólnych IBS. Warto przetestować ich stosowanie przez maksymalnie 12 tygodni, a jeśli nie przynoszą poprawy, rozważyć odstawienie.

Monitorowanie terapii IBS

Efektywność leczenia IBS powinna być oceniona po około 3 miesiącach, a w przypadku braku poprawy, rozważyć alternatywną terapię. Podczas wizyt kontrolnych ważne jest monitorowanie nowych objawów, zwłaszcza tych alarmujących (pamiętaj, że rozpoznanie choroby czynnościowej nie wyklucza obecności choroby organicznej)[7].

Źródła:

1. Pietrzak A., Skrzydło-Radomańska B., Mulak A., Lipiński M., Małecka-Panas E., Reguła J., Rydzewska G. Guidelines on the management of irritable bowel syndrome. Gastroenterology Rev 2018; 13 (4): 167–196.
2. Adrych K., Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, Varia Medica 2019 tom 3, nr 2, strony 89–95
3. Skrzydło-Radomańska B. (red,), Schematy postępowania w wybranych chorobach gastroenterologicznych, Medical Education sp. z o.o. sp.k.,, Wydanie pierwsze, Warszawa 2019
4. Hou X. et. all.:Quality of Life in Patients with Irritable Bowel Syndrome (IBS), Assessed Using the IBS–Quality of Life (IBS-QOL) Measure After 4 and 8 Weeks of Treatment with Mebeverine Hydrochloride or Pinaverium Bromide: Results of an International Prospective Observational Cohort Study in Poland, Egypt, Mexico and China. Clin Drug Investig (2014) 34:783–793
5. Gąsiorowska A., Zastosowanie mebeweryny w leczeniu zespołu jelita nadwrażliwego, Lekarz POZ 5/2018
6. https://indeks.mp.pl/leki/subst.html?id=530, dostęp 27.11.2023 r.
7. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.14, dostęp 27.11.2023 r.