Zaloguj się
19.11.2025 | 5 min czytania
Respiratory Syncytial Virus (RSV) jeszcze do niedawna uznawano za patogen typowo pediatryczny. Obecnie wiadomo, że stanowi on istotne zagrożenie również dla dorosłych – zwłaszcza osób starszych i z chorobami współistniejącymi. Artykuł omawia drogi transmisji wirusa, grupy ryzyka, zasady profilaktyki oraz znaczenie szczepień w praktyce aptecznej.
Syncytialny wirus oddechowy (RSV, ang. Respiratory Syncytial Virus) to powszechny patogen atakujący układ oddechowy [1]. Człowiek stanowi jedyny znany rezerwuar tego wirusa. RSV może wywoływać ostre infekcje dróg oddechowych u osób w każdym wieku [2].
Nazwa wirusa odnosi się do jego charakterystycznego mechanizmu działania. W trakcie namnażania RSV powoduje zlewanie się zakażonych komórek nabłonka dróg oddechowych, prowadząc do powstawania dużych, wielojądrowych struktur zwanych syncytiami [2].
Zakaźność RSV jest wysoka – jedna osoba może zakazić średnio trzy osoby z bliskiego otoczenia [2].
Jak rozprzestrzenia się RSV?
RSV jest najczęstszą przyczyną zapalenia oskrzelików i zapalenia płuc u dzieci poniżej 1. roku życia, często prowadzącą do hospitalizacji [1]. Największe ryzyko ciężkiego przebiegu dotyczy wcześniaków oraz niemowląt z chorobami serca lub płuc [2].
Coraz więcej danych wskazuje jednak, że RSV stanowi również istotne zagrożenie dla dorosłych. Obecnie uznawany jest za trzeci – obok grypy i COVID-19 – kluczowy filar sezonu infekcyjnego. Przez wiele lat skala problemu była niedoszacowana z powodu ograniczonej diagnostyki, jednak wprowadzenie testów potrójnych (COVID-19, grypa, RSV) pozwoliło ujawnić rzeczywistą liczbę zachorowań [8].
W Polsce w 2023 roku zaraportowano ponad 12 tys. przypadków zakażeń RSV, z czego 5530 dotyczyło dzieci do 2. roku życia. Rok później liczba zgłoszeń wzrosła ponad trzykrotnie – do 41 tys., w tym 19 080 u najmłodszych pacjentów [1].
Zakażenie RSV u dorosłych charakteryzuje się bardzo zróżnicowanym obrazem klinicznym, zależnym od wieku i stanu zdrowia pacjenta [4].
Zakażenia RSV u dorosłych mogą prowadzić do szeregu powikłań, w tym [9]:
Wysokie ryzyko ciężkiego przebiegu i powikłań dotyczy pacjentów po 60. roku życia [1,3], a także ze współistniejącymi schorzeniami, w tym szczególnie [3]:
Niedożywienie, a także czynne i bierne palenie tytoniu mają kluczowe znaczenie dla ciężkiego przebiegu zachorowania na RSV [9].
Obecnie nie ma swoistego leczenia przeciwwirusowego skierowanego przeciw RSV. Postępowanie ma charakter objawowy i obejmuje odpoczynek, odpowiednie nawodnienie oraz stosowanie leków przeciwgorączkowych, na kaszel i zatkany nos. Z uwagi na brak skutecznej terapii przyczynowej, kluczowe znaczenie w zapobieganiu zakażeniom RSV u dorosłych ma profilaktyka czynna, czyli szczepienia [6].
Wobec braku leków przeciwwirusowych przeciwko RSV, podstawą postępowania u dorosłych pozostaje profilaktyka nieswoista i czynna, ponieważ profilaktyka bierna dotyczy wyłącznie dzieci.
Obejmuje proste działania ograniczające ryzyko transmisji wirusa [7]:
Szczepionki przeciwko RSV to szczepionki podjednostkowe, rekombinowane. Zawierają glikoproteinę F syncytialnego wirusa oddechowego. Białko F jest głównym celem przeciwciał generowanych do zwalczania infekcji. Obecny schemat szczepienia obejmuje jedną dawkę podawaną domięśniowo – nie zaleca się dawek przypominających [7].
W Polsce dostępne są dwa preparaty [7]:
Co warto wiedzieć w przypadku szczepień przeciwko RSV u kobiet w ciąży? Podanie preparatu w trzecim trymestrze umożliwia przezłożyskowy transport przeciwciał neutralizujących do organizmu dziecka, co zapewnia ochronę przed zakażeniem RSV w pierwszych sześciu miesiącach życia [1].
Kiedy podaje się szczepionkę przeciwko RSV u kobiet w ciąży? Zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego szczepionkę można podawać między 24. a 36. tygodniem ciąży, natomiast według zaleceń towarzystw naukowych optymalny okres szczepienia przypada na 32.–36. tydzień [1].
Na rynku dostępne są testy diagnostyczne, które pacjenci mogą nabyć w aptece do wykonania w domu. Najczęściej są to immunochromatograficzne testy typu combo – wykrywają one RSV, ale również wirus grypy typu A i B, a także COVID-19, a opcjonalnie też adenowirusy [5].
O czym warto poinformować pacjenta przed wykonaniem takiego testu?
Czy testy serologiczne mają znaczenie w diagnostyce RSV?
Diagnostyka serologiczna nie jest pomocna w rozpoznawaniu i monitorowaniu leczenia zakażenia RSV. Stężenie swoistych przeciwciał u dorosłych utrzymuje się często na względnie stałym poziomie, co jest związane z okresowymi reinfekcjami [5].
Piśmiennictwo:
Praktyka apteczna
Owsica u dzieci i dorosłych – praktyczny przewodnik dla farmaceutówOwsica to jedno z najczęstszych zakażeń pasożytniczych u dzieci – ale...
Praktyka apteczna
Magnez w diecie dzieci - dlaczego farmaceuta pełni tak ważną, edukacyjną rolę?Dzieci mierzą się z wieloma wyzwaniami - od obowiązków edukacyjnych, przez...
Praktyka apteczna
Dermokosmetyki do ochrony przeciwsłonecznej skóry wymagającej – czym kierować się w wyborze?Na rynku widzimy prawdziwy wysyp produktów do ochrony przeciwsłonecznej, nawet...
Praktyka apteczna
Owsica u dzieci i dorosłych – praktyczny przewodnik dla farmaceutówOwsica to jedno z najczęstszych zakażeń pasożytniczych u dzieci – ale...
REKLAMA
Materiały i treści opublikowane na stronie, jak również jej projekt graficzny jako całość, podlega ochronie prawnej, w tym na mocy przepisów prawa autorskiego, prawa własności przemysłowej oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zabronione jest powielanie lub wykorzystywanie w inny sposób jakichkolwiek materiałów i treści w całości jak i w części bez pisemnej zgody administratora strony wskazanego w nocie prawnej. Zamieszczanie linków do strony lub do treści w niej zawartych jest dopuszczalne tylko do celów prywatnych, niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
