Zabiegi medycyny estetycznej – ważne wskazówki pielęgnacyjne dla pacjenta

Farmaceuci coraz częściej pełnią rolę doradców w zakresie pielęgnacji skóry po zabiegach medycyny estetycznej. To pacjenci przychodzą z pytaniami o preparaty regenerujące, ochronę przeciwsłoneczną czy o to, czego powinni unikać po konkretnym zabiegu. Fotoprotekcja jest tu podstawą – ale nie wyczerpuje tematu pielęgnacji pozabiegowej.

Co farmaceuta powinien wiedzieć o zabiegach medycyny estetycznej?

Wiele zabiegów medycyny estetycznej – mimo że klasyfikowane są jako małoinwazyjne – wymaga wdrożenia odpowiedniej pielęgnacji pozabiegowej. Jej celem jest złagodzenie przejściowych skutków ubocznych, takich jak zaczerwienienie, podrażnienie czy łuszczenie naskórka, a także ochrona skóry przed czynnikami, które mogą niweczyć efekt terapii – jak np. brak stosowania fotoprotekcji, co może prowadzić do przebarwień lub pogorszenia kondycji skóry. [1]

W związku z tym farmaceuta, wspierając pacjenta po zabiegach estetycznych, powinien zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów:

• eliminację ryzyka infekcji pozabiegowej skóry – dotyczy to zwłaszcza procedur, w których dochodzi do naruszenia ciągłości skóry, takich jak mezoterapia, ale również do zabiegów złuszczających, które czasowo osłabiają jej barierę ochronną,
• odpowiednie nawilżenie i regenerację skóry – w tym zastosowanie dermokosmetyków wspierających odbudowę bariery hydrolipidowej [4,5],
• ochronę przed promieniowaniem UV – codzienne stosowanie kremów z filtrem SPF 30–50 jest kluczowe w profilaktyce przebarwień i wspomaganiu procesów naprawczych skóry [4,5].

Zaleca się tzw. zintegrowaną pielęgnację skóry, obejmującą odpowiednio dobrane preparaty na etapie przygotowania do zabiegu, w dniu jego wykonania oraz w okresie rekonwalescencji. Takie podejście wspiera gojenie, minimalizuje dyskomfort i skraca czas regeneracji, a także wpływa na uzyskanie lepszego efektu estetycznego i zmniejsza ryzyko powikłań [2,5].

Elementami takiej pielęgnacji są m.in. delikatne oczyszczanie skóry, łagodzenie podrażnień, intensywne nawilżenie oraz systematyczna ochrona przeciwsłoneczna [8].

Jakie są najczęstsze problemy skórne po zabiegach?

Zabiegi medycyny estetycznej mogą wiązać się z przejściowymi miejscowymi reakcjami skórnymi. Zwykle ustępują one w ciągu kilku dni (szczególnie w przypadku małoinwazyjnych zabiegów).

Do najczęstszych miejscowych reakcji skórnych po zabiegach należą:

• zaczerwienienie skóry i rumień, np. po mikronakłuwaniu i peelingach [5,6],
• obrzęk, np. po laseroterapii i podaniu wypełniaczy [6],
• siniaki i podbiegnięcia krwawe, często obserwowane po zabiegach z wkłuciami, takimi jak mezoterapia czy iniekcja wypełniaczy [6],
• tkliwość, bolesność, uczucie dyskomfortu lub pobolewania w obszarze zabiegowym [6],
• świąd, szczególnie u pacjentów ze skórą wrażliwą [6].

Zależnie od intensywności, rodzaju i zakresu zabiegu mogą pojawić się również drobne strupki, a przy braku odpowiedniej fotoprotekcji również niepożądane przebarwienia pozapalne i zmiany hiperpigmentacyjne. [6]

Na czym polega wsparcie regeneracji skóry po zabiegach?

Regeneracja skóry po zabiegach medycyny estetycznej polega na wspieraniu naturalnych procesów naprawczych organizmu, które zostają pobudzone w wyniku kontrolowanego działania zabiegowego – jak np. mikronakłuwanie czy peelingi. Ich celem jest celowe uszkodzenie powierzchni skóry, które prowokuje jej przebudowę i odnowę [5,6,7].

W trakcie regeneracji dochodzi m.in. do:

• aktywacji fibroblastów,
• zwiększenia produkcji kolagenu i elastyny,
• odbudowy struktury naskórka i bariery hydrolipidowej [5,6,7].

Farmaceuta może wspomóc ten proces, rekomendując odpowiednie dermokosmetyki i składniki aktywne, które:

• chronią przed infekcjami (np. preparaty z siarczanem miedzi i cynku),
• działają łagodząco i regenerująco (np. z ruszczykiem, wąkrotą azjatycką, nagietkiem lekarskim, bisabololem, sukralfatem) [5],
• odbudowują barierę lipidową i wspierają nawilżenie (np. emolienty, kremy z kwasem hialuronowym, lipidowe formulacje) [5,8],
• wykazują działanie antyoksydacyjne (np. resweratrol, witamina E) [8].

Dobrze dobrane preparaty skracają czas rekonwalescencji, minimalizują ryzyko powikłań oraz pozwalają pacjentowi szybciej powrócić do codziennej aktywności przy zachowaniu efektów estetycznych.

Czy ochrona przeciwsłoneczna jest konieczna po zabiegach?

Fotoprotekcja jest niezbędnym elementem pielęgnacji pozabiegowej w medycynie estetycznej. Promieniowanie UV, zwłaszcza w nadmiarze, może prowadzić do oparzeń, przyspieszonego starzenia się skóry, a także wywoływać reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne [9].

Złuszczona lub naruszona zabiegiem skóra jest szczególnie narażona na działanie promieniowania słonecznego. Brak stosowania odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej zwiększa ryzyko powstania przebarwień pozapalnych i zmian hiperpigmentacyjnych. Utrudnia także prawidłowe gojenie się ran, może wydłużać okres rekonwalescencji oraz nasilić ryzyko powikłań, zwłaszcza u pacjentów ze skłonnością do bliznowców [5,6].

Co więcej, niestosowanie fotoprotekcji może skutkować osłabieniem efektu terapeutycznego – wpływając negatywnie na skuteczność zabiegu i trwałość uzyskanych rezultatów, co jest związane m.in. z fotostarzeniem się skóry [7].

Co powinien zatem rekomendować farmaceuta? Np. po zabiegach z użyciem lasera frakcyjnego zaleca się stosowanie filtrów przeciwsłonecznych o wysokim współczynniku SPF – najlepiej SPF 50 [5], a w przypadku niektórych zabiegów chirurgicznych (np. korekcja powiek, nosa, ust, uszu) pacjent powinien unikać ekspozycji słonecznej przez co najmniej 4 tygodnie [6].

Przeczytaj również: Dermokosmetyki do ochrony przeciwsłonecznej skóry wymagającej.

Jak powinna wyglądać pielęgnacja skóry po zabiegu?

Pielęgnacja pozabiegowa powinna być zawsze dostosowana do rodzaju oraz inwazyjności przeprowadzonej procedury [5]. Standardowo obejmuje dwa etapy:

• pielęgnację bezpośrednio po zabiegu – trwającą od kilku godzin do kilku dni, ukierunkowaną na łagodzenie objawów takich jak rumień, obrzęk, tkliwość czy uczucie ściągnięcia skóry,
• pielęgnację długoterminową – kontynuowaną przez kolejne dni lub tygodnie, której celem jest regeneracja skóry, odbudowa bariery hydrolipidowej i ochrona przed czynnikami zewnętrznymi [5].

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić krótkotrwałe stosowanie miejscowych preparatów przeciwzapalnych, np. zawierających hydrokortyzon [5].

Ogólne zasady pielęgnacji pozabiegowej obejmują:

• unikanie dotykania skóry poddanej zabiegowi,
• rezygnację z makijażu w dniu zabiegu,
• stosowanie łagodzących kremów regenerujących (np. z pantenolem, alantoiną),
• unikanie kosmetyków drażniących, zawierających m.in. alkohol, retinoidy, kwasy złuszczające, konserwanty,
• stosowanie fotoprotekcji – filtr SPF 30 lub 50 [1,5],
• unikanie kąpieli słonecznych, solarium, sauny, intensywnego wysiłku fizycznego oraz nadmiernego moczenia skóry (np. długich kąpieli, wizyty na basenie),
• w razie potrzeby – zastosowanie zimnych kompresów w celu złagodzenia obrzęku lub uczucia ciepła w miejscu zabiegu.

Powyższe zalecenia stanowią podstawę bezpiecznej pielęgnacji pozabiegowej i mogą być modyfikowane w zależności od konkretnego zabiegu oraz indywidualnych zaleceń specjalisty.

Rola farmaceuty w pielęgnacji pozabiegowej

Farmaceuta powinien uświadamiać pacjentów, że zabiegi medycyny estetycznej nie są obojętne dla skóry – wymagają one odpowiedniego postępowania pozabiegowego. Jego rola nie ogranicza się jedynie do rekomendowania dermokosmetyków. Warto także informować o czynnikach, które mogą nasilać działania niepożądane lub osłabiać efekt terapeutyczny, takich jak brak fotoprotekcji, stosowanie kosmetyków drażniących czy ekspozycja na ciepło [3,5].

Dodatkowo farmaceuta powinien wiedzieć, kiedy zasugerować pacjentowi konsultację z lekarzem, np. w przypadku pojawienia się nasilonego stanu zapalnego, przedłużonego gojenia lub innych niepokojących objawów skórnych.

Piśmiennictwo:

1. Padlewska K, Medycyna estetyczna i kosmetologia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2014.
2. Fabi S, Boen M, Weinstein Velez M, Woodward J.A, Hui Austin A, Dayan S, Expert Roundtable on Skin Care Integration After Aesthetic Procedures: Consensus Recommendations, doi:10.36849/JDD.7999.
3. Murthy R, Eccleston D, Mckeown D, Parikh A, Shotter S. Improving aseptic injection standards in aesthetic clinical practice. Dermatologic Therapy. 2021; 34:e14416. https://doi.org/10.1111/dth.14416.
4. Alexis, A.F., Andriessen, A., Beach, R.A., Campos, V.B., Ginn, L.R., Bravo, R.G., Naidoo, L. and Li, M. (2025), Periprocedural Skincare for Nonenergy and Nonablative Energy-Based Aesthetic Procedures in Patients With Skin of Color. J Cosmet Dermatol, 24: e16712. https://doi.org/10.1111/jocd.16712.
5. Czarnota A, Pielęgnacja i regeneracja skóry po nieinwazyjnych zabiegach odmładzania twarzy, Kosmetologia Estetyczna, 1/2016, vol.5, 61-64.
6. Przylipiak A, Podstawy Medycyny Estetycznej – Podręcznik dla studentów kosmetologii, Uniwersytet Medyczny w Białym stoku, 2014.
7. Kołaczek A, Przegląd metod pielęgnacji skóry dojrzałej, Kosmetologia Estetyczna, 6/2015 vol.4, 541-545.
8. Ding Y, Zhang C, Xiang LF. Application of integrated skincare in medical aesthetics: A literature review. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2024; 38(Suppl. 6): 5–16. https://doi.org/10.1111/jdv.19606.
9. Przylipiak A, Medycyna estetyczna, PZWL, Warszawa, 2017.