Uśmiechnięty młody chłopak w okularach i opasce na oczach siedzi przy biurku przed komputerem wyświetlającym nakładające się na siebie zielone i czerwone kształty.

Oko w oko z ambliopią – jak farmaceuci mogą wspierać profilaktykę niedowidzenia u dzieci

20.10.2025  |  5 min czytania

Dodaj do ulubionych

Joanna Zdybel

mgr, ortoptystka, optometrystka, pedagog, Przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Ortoptycznego im. prof. K. Krzystkowej

Wzrok to jeden z najcenniejszych zmysłów, a jednak tysiące dzieci w Polsce traci go po cichu – nie z powodu choroby, lecz braku świadomości. Ambliopia, znana jako „leniwe oko”, długo nie daje objawów i często pozostaje niezauważona do momentu, gdy na leczenie jest już za późno. Czy farmaceuta może być tym, kto pierwszy dostrzeże problem i pomoże rodzicom uratować wzrok ich dziecka?

Spis treści

  1. Świadomość, która może uratować wzrok tysięcy dzieci w Polsce.
  2. Czym jest ambliopia i skąd się bierze?
  3. Najczęstsze przyczyny ambliopii
  4. Ciche powikłania, co się dzieje, gdy ambliopii nie rozpoznamy?
  5. Jak rozpoznać pierwsze sygnały?
  6. Dlaczego wczesna diagnostyka jest tak ważna?
  7. Farmaceuta jako ambasador profilaktyki
  8. Społeczna odpowiedzialność i wspólne cele!

Świadomość, która może uratować wzrok tysięcy dzieci w Polsce.

Młody chłopak w okularach i opasce na oku siedzi przy biurku i uśmiecha się. Obok niego znajdują się infografiki na temat amblyopii ("leniwego oka"), przedstawiające fakty i statystyki w języku polskim.

Mimo że zaburzenie to jest w pełni odwracalne, jeżeli zostaje wcześnie wykryte, często pozostaje niezdiagnozowane co prowadzi do trwałej utraty widzenia na całe życie. Właśnie dlatego powstała kampania społeczna „MAMO, ja Ci nie powiem, że NIE WIDZĘ”, której celem jest zwiększenie świadomości rodziców i specjalistów pierwszego kontaktu na temat tego „cichego zabójcy” wzroku. Kampania została objęta patronatem honorowym przez Polskie Towarzystwo Ortoptyczne im. prof. K. Krzystkowej oraz Polskie Towarzystwo Optometrii i Optyki, a także patronat naukowy nad tą inicjatywa objęło Centrum Zdrowia Dziecka.

Czym jest ambliopia i skąd się bierze?

Ambliopia to inaczej niedowidzenie jednego oka, które nie wynika z wady anatomicznej czy choroby narządu wzroku, lecz z nieprawidłowego rozwoju widzenia w mózgu. Oko może być w pełni zdrowe, ale jeśli w okresie rozwojowym do ok. 7–8 roku życia obraz z niego jest rozmazany, przesunięty lub nieużywany, mózg „wyłącza” je z procesu widzenia. W efekcie dziecko zaczyna polegać głównie na drugim oku, a to niedowidzące traci zdolność prawidłowego przetwarzania obrazu.

Najczęstsze przyczyny ambliopii

  • różnowzroczność (duża różnica w wadzie refrakcji między oczami),
  • zez
  • wysoka wada wzroku
  • zaćma wrodzona,
  • brak zastosowania korekcji okularowej w odpowiednim momencie

Ciche powikłania, co się dzieje, gdy ambliopii nie rozpoznamy?

Nieprawidłowo leczona ambliopia może prowadzić do trwałego niedowidzenia w jednym oku, którego nie da się już skorygować ani okularami, ani operacją. To oznacza, że dziecko, a później dorosły funkcjonuje z jednoocznym widzeniem.


W życiu codziennym wiąże się to przede wszystkim z:

  • ograniczonym widzeniem przestrzennym i oceną odległości,
  • trudnościami w niektórych zawodach (np. kierowca, pilot, chirurg),
  • zwiększonym ryzykiem utraty widzenia w przypadku urazu lub choroby zdrowego oka

Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie pozwalają jednak całkowicie przywrócić prawidłowe widzenie.

Jak rozpoznać pierwsze sygnały?

Ambliopia bardzo często przebiega bezobjawowo, dziecko nie zgłasza problemów, bo widzi dobrze drugim okiem, a także, ponieważ nie ma porównania, jak można widzieć inaczej. Dlatego kluczową rolę odgrywają obserwacja i profilaktyka. Warto, by farmaceuci przypominali rodzicom o znaczeniu badań wzroku, zwłaszcza gdy dziecko:

  • przechyla głowę podczas patrzenia lub rysowania,
  • przymyka jedno oko, by lepiej widzieć,
  • zbyt blisko podchodzi do ekranu lub książki,
  • skarży się na bóle głowy czy szybkie męczenie się oczu,
  • ma zez lub podejrzenie zeza,
  • ma nawracające zapalenia spojówek, gradówki czy jęczmień na oku – dzieci często, gdy mają problem z widzeniem pocierają oczy co prowadzi do tych stanów zapalnych,
  • unika aktywności w przestrzeni, np. jazdy na rowerze, gry w piłkę, zjeżdżania na zjeżdżalni,
  • ma regres rozwojowy związany z duża i małą motoryką, szybko się dekoncentruje, jest często rozdrażnione.

Nawet niewielkie różnice w zachowaniu mogą być sygnałem, że jedno oko nie współpracuje prawidłowo.

Dlaczego wczesna diagnostyka jest tak ważna?

Zmysł wzroku rozwija się intensywnie do ok. 7–8 roku życia, a najwięcej zmian adaptacyjnych zachodzi w pierwszych 3–5 latach życia dziecka. Wczesne wykrycie wady wzroku może całkowicie uchronić dziecko przed pojawianiem się niedowidzenia. Natomiast jeżeli to zaburzenie wystąpi, to właśnie w okresie wczesnego dzieciństwa ambliopia może być całkowicie odwracalna. Dzięki dobrze dobranej korekcji okularowej, zastosowaniu okluzji, czyli zasłanianiu zdrowego oka oraz odpowiednim ćwiczeniom ortoptycznym czy terapiom wzrokowym. Po zakończeniu okresu rozwojowego skuteczność leczenia znacząco spada, a niedowidzenie staje się utrwalonym w mózgu zaburzeniem i zostaje na całe życie.

Infografika w języku polskim na temat badań wzroku dzieci, zawierająca tekst, dziecko z lekarzem oraz farmaceutę rozmawiającego z matką i córką.

Farmaceuta jako ambasador profilaktyki

Rola farmaceutów w profilaktyce chorób wzroku rośnie. W przypadku ambliopii nie chodzi o leczenie, lecz o edukację i czujność.
W aptece można:

  1. Uświadamiać rodziców – zwłaszcza przy zakupie leków okulistycznych, kropli lub suplementów dla dzieci, że warto wykonać badanie wzroku u okulisty, ortoptysty lub optometrysty.
  2. Wyeksponować materiały kampanii „MAMO, ja Ci nie powiem, że NIE WIDZĘ”– plakaty, ulotki czy infografiki z objawami i miejscami, gdzie można wykonać badania.
  3. Włączać się w akcje społeczne, np. poprzez publikację w mediach społecznościowych, udział w „viralu” polegającym na zasłonięciu jednego oka i nominowaniu trzech kolejnych osób do udziału.
  4. Kierować rodziców do specjalistów, uświadamiać rodziców, że nie ma za małych dzieci na badanie wzroku, nie trzeba czekać do momentu, aż dziecko zacznie mówić lub pozna literki, becne metody diagnostyczne pozwalają badać dzieci już od pierwszych miesięcy życia.
  5. Promować zdrowy styl życia, tzw. higienę wzrokową: przerwy podczas aktywności wzorowych do bliży (ekrany), aktywność na świeżym powietrzu, odpowiednie oświetlenie i higienę oczu.

Profilaktyka to najważniejszy element dbania o wzrok. Farmaceuci, którzy przypominają o tych prostych zasadach, mogą realnie wpłynąć na świadomość społeczną i zapobiec tysiącom przypadków trwałego niedowidzenia u dzieci, a później dorosłych.

Społeczna odpowiedzialność i wspólne cele!

Kampania „MAMO, ja Ci nie powiem, że NIE WIDZĘ” dzięki szerokiemu zaangażowaniu społecznemu wszystkich specjalistów mających kontakt z rodzinami w Polsce łączy w jednym celu: by każde dziecko miało szansę dobrze widzieć świat. Wspólne działania, zwłaszcza w przestrzeni lokalnej i medialnej, są niezwykle skuteczne dzięki specjalistom, którzy każdego dnia mają kontakt z rodzicami i są pierwszym ogniwem edukacji zdrowotnej, docierającej do tysięcy rodzin każdego dnia.

Ambliopia to problem, którego nie widać na pierwszy rzut oka, ale który możemy wspólnie dostrzec i skutecznie mu przeciwdziałać.

Więcej z tej kategorii

Praktyka apteczna

Czy suplementacja kolagenu wpływa na kondycję skóry?

Kolagen jest najbardziej powszechnym białkiem ludzkiego organizmu, znajdującym...

Artykuł

Praktyka apteczna

Czy wiesz, że ponad 40% Polaków jest niezadowolonych ze swojego snu?

Najnowszy raport, autorstwa UCE RESEARCH i platformy ePsycholodzy.pl, oparty...

Artykuł
/ materiał sponsorowany

Praktyka apteczna

Farmaceuci vs osteoporoza –  czy jesteśmy bezradni wobec tej podstępnej choroby?

Osteoporoza, nazywana często złodziejem kości, kradnie znacznie więcej:...

Artykuł

REKLAMA

Materiały i treści opublikowane na stronie, jak również jej projekt graficzny jako całość, podlega ochronie prawnej, w tym na mocy przepisów prawa autorskiego, prawa własności przemysłowej oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zabronione jest powielanie lub wykorzystywanie w inny sposób jakichkolwiek materiałów i treści w całości jak i w części bez pisemnej zgody administratora strony wskazanego w nocie prawnej. Zamieszczanie linków do strony lub do treści w niej zawartych jest dopuszczalne tylko do celów prywatnych, niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.